28 maart 2024

“De Janus Passion”….ofwel het “leiden”/”lijden” ener amateur astronoom

Doris, de dansende 40cm F4.5 Dobson

Sorry hoor, waarde astroblogs-lezeressen en lezers…..maarre….deze dramatische titel MOEST gewoon effe! Natuurlijk vanwege de actualiteit van de dag, het is tenslotte vandaag pasen….maar toch gewoon vooral omdat het simpelweg….eh..”zo lekker bekt”,  als U, hopelijk,  begrijpt wat ik hiermee bedoel!?!” Les Arts pour Les Arts”…..en meer van dat soort onzin.  Want hoewel de titel van dit blogje dus erg dramatisch klinkt was de werkelijkheid van gisteravond echt totaal het tegenovergestelde!!!………..Het “avondje uit in de Biesbos” van gisteravond met de grote 40cm Dobson was namelijk niets minder dan…and please do pardon my french………..”BLOODY F….ING WONDERFUL” !!!!!!

OK…..toegegeven het begin was niet helemaal vlekkeloos want die, door Vriendje Arie bijkans heel de middag tijdens zware noeste verhuiswerkzaamheden (ja..ja….ook diehard astronerds kunnen spierballenwerk doen!!) ingepeperde ISS plus “dingetje” overgang, is toch compleet aan mij voorbij gegaan omdat ik op de één of andere manier 21.00 uur in mijn “neuronendepartement” had zitten, terwijl het toch 22.00 uur was. Ik vond het al zo maf dat die overgang gepland stond terwijl het nog zo licht was en dus…….even niet opgelet….Oeps, grrrrrr, da was niet zo slim, Janus!!…….Nou ja, never a boring day met 50 plus neuronen,  zullen we dan maar zeggen.

Maar goed….afgezien van “dit kleine akkefietje” ging de rest van de avond als van een leien dakje en is het “dansavondje met “Doris de Dobson” één groot feest voor de zintuigen geworden.  Zucht…..niets zo romantisch als “lichtvoetig dansend” je  Dobsonnetje  langs een prachtige kraakheldere Biesbos lente sterrenhemel te mogen “leiden”!!!…………De hemel was goed, de geluiden waren goed, de opgesnoven luchten waren goed en zelfs het hele in en uitpakritueel van mijn, bepaaldelijk niet kleine en niet lichte, optische danspartner viel me ook dit keer weer alleszins mee … enne… aangezien me dat eigenlijk altijd al is meegevallen….heb ik maar besloten  dat die eerder verzonnen tamelijk wrange naam “HerniJanus”  vanwege haar “telescopische lichtvoetigheid” eigenlijk totaal niet bij haar past….enne….vandaar, met een knipoog naar de evenzo lichtvoetige Doris Day, heet ze nu “Doris”!!

Het enige probeem als je een avondje uitgaat met “Doris”  is dat..eh…”haar visuele vaardigheden” zo gigantisch groot zijn…..Het riante aantal objecten dat binnen het bereik van een 40cm telescoop ligt maakt het kiezen soms zo ongelofelijk moeilijk…..ga ik nu op jacht naar het meest obscure zwakke objectje die ik maar in haar “NGC/Messier-balboekje”  kan vinden……OF…..laat ik mij door haar aangenaam bedwelmen met werkelijk van mijn netvlies afspetterende kijkjes  op ” het bekende werk”……….aarrgghhh,  luxe probleem, keuzes maken….één van mijn meest favoriete bezigheden des levens, maar niet heus!!!!

Uiteindelijk gewoon simpelweg “ezeltje prik gedaan”  met behulp van mijn oude vertrouwde ouderwetschen papieren sterrenkaart (Ja…..kindertjes…..daar moest “deep sky-opa” het “vroegah” nog mee doen toen er nog GEEN GoTo, i-pads, tablets en meer van dat soort “slappe digitale hap” voor handen was!!!) en ergens in de buurt van het, smakelijk met vele melkwegstelsels gevulde, sterrenbeeld Coma berenices begonnen aan mijn “pas de deux des etoilles”………Sorry hoor,  maar ik loop vanochtend echt over van “dichterlijke neigingen”!!  Begonnen ben ik aldus bij mijn alltime favorite edge on galaxy NGC 4565….de Spoelnevel met die prachtige donkere stofband en dan zo via nog wat andere fraaie galactische vlekkies waaronder M64…The black eye galaxy….een melkwegstelsel gesierd met met een duidelijk zichtbare enorme donkere stofwolk………….om uiteindelijk bij één van de meest verweg gelegen bolvormige sterrenhopen van ons melkwegstelsel, Messier 53,  te eindigen. Als “Deep sky toetje” toch nog effe stiekum langsgepiept bij de grote bolvormge sterrenhoop Messier 13 in het sterrenbeeld Hercules………wat een feest voor het oog is dat ding toch…waarlijk hypnotiserend mooi,  zo’n beeldveld vol met letterlijk honderden en honderden kleine kosmische diamantjes……….en toen…en toen?? En toen…ging het even helemaal mis.

Ziet U….een avondje “dansen met Doris” is een astronomisch visueel feest pur sang en dus….niks geen “astrofotografisch ge-hocus pocus” en zo……daar moet je Doris en haar soortgenoten eigenlijk niet mee lastigvallen…….maar ja, ik had  toch mijn digitale spiegelreflex camera meegenomen (mijn CANON 1000D die normaal gesproken een heilige twee eenheid vormt met mijn astrofotografische 20cmF6 parallactische opgestelde GoTo Newton) voor de bovenstaande stoere “Doris in aktie-foto”…..enne….de planeet Mars stond zo roodblozend fraai te lonken aldaar aan de zuidelijk sterrenhemel dat ik de toch de verleiding niet heb kunnen weerstaan om Doris eventjes te ge(mis)bruiken voor de donkere kunst der planeetfotografie. OK…..het onderstaande plaatje valt natuurlijk in het niet vergeleken met  wat je met de

Mars gekiekt door de 40cm Dobson

gebruikelijke “webcammethode” kunt bereiken……en hoewel het plaatje me beslist niet tegenvalt….. is en blijft dit  slechts een met “improviseerd duw en trekwerk” gemaakte enkele opname (800 iso, 1/320 seconde belicht….in het primaire brandpunt van 40cm F4.5 = 1.80m Dobson/Newton) en doet dus eigenlijk geen eer aan de visueel formidabele kwaliteiten  van Doris. Ik hoop….snik….dat ze me wilt vergeven!!

Afijn….op een gegeven moment vervalt deze plezante en romantisch vorm van “gepassioneerd leiden” uiteindelijk toch weer, door kou, vemoeidheid etc..etc…. tot die wat minder plezante vorm van “leiden”, namelijk “lijden” en dan is het, na een laatste deemoedige blik op het fraaien firmament geworpen te hebben,  weer tijd om…eh…. in te pakken en weg te wezen!!!

Zo….en nu ga ik Doris maar eens uit mijn evenzo geliefde Besteleendje plukken en haar, nou ja spreekwoordelijk,  ” te bedde brengen” opdat ze strakkies weer goed uitgerust op pad kan voor een volgende “zwoele dansavond onder de sterren”!!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. Harry Keizer zegt

    Hoi Jan, wat een prachtig en passend ontroerend stuk!

  2. Jan Brandt zegt

    Ha die Harry…..mijn welgemeende dank voor jouw vriendelijke woorden!!

  3. Jan Brandt zegt

    Oh….enne…ik realiseer me opeens dat ik nog een klein maar fijn optisch detail ben vergeten te vermelden en dat is dat er bij die los uit het handje Marsfoto ook nog een twee maal Barlowlens “in het optische treintje” heeft gezeten en daarmee kom je, zij het optisch kunstmatig, toch op een totale brandpuntsafstand van 3.6 meter!

  4. Mooie foto! Maar stel nu eens dat we met ons ruimteschip naar Mars willen vliegen, hoe gaat dat dan? Het zwaarste werk is om het ruimteschip in de ruimte te krijgen. Het is ook het meest risico volle deel van de reis. Als het eenmaal in een baan om de aarde is gebracht, dan weet je dat het samen met de aarde met grote snelheid door de ruimte vliegt, de baan om de zon. Van die snelheid die we kado krijgen gaan we gebruik maken. Het wachten is op het juiste moment om de raketten af te vuren. Wat we eigenlijk doen, is het ruimteschip in een grotere baan om de zon brengen. Deze baan is zo groot, dat het precies halverwege de trip mars zal ontmoeten. Stel dat het om de een of andere reden mars mis zou lopen, gaat het gewoon door met zijn baan om de zon, en zal na nog een halve “orbit” op de plek van vertrek terug komen. Er is eigenlijk maar een reden om voor deze methode te kiezen….het kost de minste energie.

    Kan je berekenen hoe lang de reis gaat duren? Dat is eigenlijk niet eens moeilijk.

    – Als eerste hebben we de straal nodig van de baan die de aarde om de zon maakt in AU (Astronomical Units). Dit noemt men (R)perihelion en is makkelijk want dat is “1”
    > 1AU

    – Dan hebben we de straal nodig van de baan die onze bestemming, mars, om de zon maakt. Dat heet (R)aphelion en is 1,524 AU
    > 1,524AU

    – Met die twee waarden rekenen we uit wat de straal is van baan die het ruimteschip om de zon gaat maken. Dit heet de semimajor axis aangeduid met “A”, en is simpel (rperihelion+raphelion)/2
    (1 + 1,524)/2 = 1,262
    >1,262AU

    – Met Kepler’s derde wet rekenen we vervolgens “P” (Period) uit. Period is de tijd die het ruimteschip nodig zou hebben om 1 baan om de zon te voltooien. De formule is;
    (P in het kwadraat) = (A tot de derde macht)
    (P in het kwadraad) = (1,262×1,262×1,262)
    (P in het kwadraad) = (2,0099)
    P is dan de wortel van 2,0099
    P = 1,4177
    > 1,4177 jaar

    – Een volledige baan om de zon zou het ruimteschip dus 1,4177 jaar over doen. Maar we zouden halverwege mars onderscheppen. Dus het ruimteschip doet er 1,4177 jaar / 2 = 0,708 jaar over. In maanden is dat 0,708 x 12 = 8,506
    > 8,506 maanden is de reisduur

    Wil je naar een andere planeet of maan in ons zonnestelsel? Dan neem je in stap twee, (R)aphelion, de waarde van die bestemming in AU. Bijvoorbeeld voor Jupiter zou je dan 5,2AU nemen. De rest van de berekening is hetzelfde.

    Prettige vacantie!

    Ps; Jammer dat ik geen formules kan typen, of plaatjes invoegen 🙂

    • 8,5 maanden van Aarde naar Mars? Ja dat kan wel kloppen. De Marsrover Curiosity werd gelanceerd op 26 november 2011 en hij landde daar op 6 augustus 2012, dus zo’n 8,5 maanden later. Het hangt wel precies af van de relatieve stand van Aarde en Mars, hetgeen een klein ‘lanceervenster’ oplevert, welke die korte route mogelijk maakt.

      • Je hebt helemaal gelijk….er is maar een kort moment van lanceren….dat is enkele maanden voordat de aarde mars “in gaat halen” (en ze even in oppositie staan). Anders is het een poos wachten tot de volgende gelegenheid. Het is een hele lange route, 3 tot 400 miljoen km o.i.d., maar het kost de minste energie. Ze kiezen hiervoor omdat elke kilo die omhoog moet erg veel geld kost.

        Mars MAVEN is 18 november 2013 vertrokken en zal augustus/september aankomen. Dus in de praktijk is de trip wat langer, omdat tijdig moet worden begonnen met afremmen, anders kan Mars de MAVEN niet “vastgrijpen” en in orbit houden.

        Super blog hier trouwens
        Groetjes, Karel

  5. Julia Du Canada zegt

    GE-WEL-DIG!!

    Jan Brandt, hoe jij een verhaal schrijft…. zijn als ’t ware muzikale stukjes….als of je een componist bent!!

    Chapeau!!

  6. Julia Du Canada zegt

    Ik pieste bijna in m’ broek van ’t lachen, om je beschreven “besteleendje”, dacht even dat je een bestelling bij “Christine Le Duc” aan ’t ophalen was. (づ。◕‿‿◕。)づ

  7. Jan Brandt zegt

    Hoi Julia,

    Hihi….enne… ik weet zelfs ook nog eens….en dat op mijn leeftijd..gna..gna (!!)…. wat…eh…voor “winkeltje’…”Christine Le Duc” is……daar doen ze namelijk ook aan “speeltjes voor nachtelijke activiteiten”…ha..ha….
    Afijn…. en nu hou ik het hier vervolgens niet meer droog vanwege jouw geweldige en…zucht….snik…..bloos…..ozo aardige reactie!!!!
    Zo maken we er saampjes een hele gezellige maar wel erg natte boel van!!!
    Ik duik echt gierend van het lachen mijn nest in.
    Groetjezzz, bedankt en truzzzzte

    • Julia Du Canada zegt

      Een grote, stoere, bronzige man als jij neemt toch wel een “erotisch” cadeautje mee…??
      Daar houden vrouwen nou eenmaal heel erg van “Jannetje Pannetje” 😉

      Ik zie je wel verschijnen, als de felle koplampen van je “macho” besteleendje schemeren over het plafond….

Laat een antwoord achter aan Jan Brandt Reactie annuleren

*