28 maart 2024

Isotopenonderzoek bevestigt ontstaanstheorie van de maan

Credit: NASA/JPL-Caltech

Recent onderzoek aan isotopen van zuurstof in maangesteente heeft nieuw bewijs opgeleverd voor de theorie dat de maan is ontstaan door de botsing 4,5 miljard jaar geleden van de aarde met een grote andere planeet, genaamd Theia. Om de theorie te staven kijkt men naar de chemische samenstelling van de aarde en de maan, met name naar de verhoudingen tussen de verschillende isotopen van elementen zoals zuurstof, titanium, silicium en anderen. Isotopen zijn varianten van een bepaald chemisch element waarvan de atoomkernen allemaal hetzelfde aantal protonen bevatten, maar het aantal neutronen verschilt, zoals van zuurstof 17O (9 neutronen, 8 protonen) en 16O (8 neutronen, 8 protonen). De verhoudingen variëren van plaats tot plaats in het zonnestelsel, maar de eerder gemeten overeenkomst tussen de verhoudingen van aarde en maan is groot en dat lijkt in strijd met de botsingstheorie, die er van uit gaat dat de maan vooral uit materiaal moet bestaan dat van Theia afkomstig is. Die verhouding 17O/16O was eerder al bepaald aan de hand van meteorieten afkomstig van de maan. Maar de groep Duitse onderzoekers onder leiding van dr. Daniel Herwartz (Universiteit van Göttingen) denkt dat die meteorieten niet representatief zijn, omdat ze door aards water zijn beïnvloed. Daarom hebben ze ‘vers’ maangesteente onderzocht, afkomstig van de monsters die meegenomen zijn met de diverse Apollo-maanlandingen en daaruit blijkt dat de maangesteenten duidelijk meer zuurstof-17 bevatten dan hun aardse tegenhangers. Herwartz denkt dat de maan voor 50% bestaat uit materiaal afkomstig van de ‘proto-aarde’, 50% van Theia. Hieronder een infografiek over de botsingstheorie van het ontstaan van de maan.

Conceptual illustrations of the birth of the moon.
Source SPACE.com: All about our solar system, outer space and exploration.

Bron: Eurekalert.

Share

Comments

  1. Enceladus zegt

    Zeg ik iets heel geks als ik beweer dat de impact van Theia tot gevolg zou moeten hebben dat een bepaald deel van de Aarde meer resten van Theia heeft opgenomen dan een ander deel van onze planeet?

    Natuurlijk was het één grote kosmische kermis, toen die botsing plaatsvond en vlogen de stukken je vast letterlijk om de oren als je er bij zou zijn geweest, maar dat neemt toch niet weg dat een deel van de oer-Aarde de volle mep heeft gekregen? Zou daar dan niet meer van Theia te vinden moeten zijn dan elders?

    groet,
    Gert (Enceladus)

    • Ja, ik denk dat je gelijk hebt. Misschien is de Grote Oceaan wel de plek waar de botsing plaatsvond, da’s zo’n enorm gebied, globaal met een cirkelvorm, dat je daar misschien moet zoeken naar afwijkende isotopenverhoudingen met elders op aarde.

      • Olaf van Kooten zegt

        Ja maar de Grote Oceaan is toch een tijdelijk fenomeen? Als je plaattektoniek in beschouwing neemt?

        • Enceladus zegt

          Op zich wel, maar die plaattektoniek zal denk ik pas echt op gang zijn gekomen nadat ‘we’ die opdoffer van Theia te verwerken kregen.

          Het lijkt mij eigenlijk geen gek idee als er hier op Aarde eens gericht onderzoek naar afwijkende isotopenverhouding zou worden gedaan. Wellicht vinden we dan nog wel meer bewijs voor de botsing met Theia. Wel grappig trouwens als ’the smoking gun’ op de bodem van de Grote Oceaan zou liggen. 😉

          groet,
          Gert (Enceladus)

  2. Monique zegt

    Volgens mij heb ik hem al eens eerder hier gelinkt. De belangrijkste theorie van de afgelopen vijftig jaar is die van Alastair Cameron en William Ward. Volgens deze twee sterrenkundigen ontstond de maan door een enorme botsing tussen de aarde en Theia, een hemellichaam ter grootte van Mars. Brokstukken aarde en Theia spatten de ruimte in en vormden samen de maan.

    Wim van Westrenen (Vrije Universiteit), Rob de Meijer (Stichting EARTH Universiteit van Wes-Kaapland)

    https://www.youtube.com/watch?v=6GcKmiGQ0yc

    • Enceladus zegt

      Yep. Maar is juist van Westrenen nou niet de man achter het idee dat de Aarde de Maan zelf heeft gebaard als gevolg van een enorme nucleaire explosie?

      Inslag door Theia vind ik zelf de meest aannemelijke verklaring. Isotopen-onderzoek lijkt dat nu te staven.

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Monique zegt

        Ja, daar heeft hij het wel over. Sterker nog… wil je volgens hem meer weten over de vroege aarde, dan moet je bij de maan wezen 😀 Maar die man staat volgens mij wel open voor andere ideeën. Graag zelfs, zei hij.

      • Monique zegt

        De inslag door Theia lijkt mij ook aannemelijker. Hoe zat dat nou met het nieuwe maantje Peggy van Saturnus? Door deeltjes afkomstig uit de ringen? Dat gaat bij onze maan dan weer niet op.
        Het idee van van Westrenen is een alternatief 😛

    • Enceladus zegt

      Ja, heb ik destijds allemaal gelezen. Boeiende materie, maar met Occam’s razor in gedachte vind ik de inslag van Theia als verklaring voor het ontstaan van de Maan echt een stuk aannemelijker.

      Als het ‘baren van een eigen maan’ een normaal verschijnsel zou zijn, waarom heeft Venus dan geen maan en waarom heeft Mars dan slechts twee ingevangen kruimeltjes van de asteroïde-gordel?

      Nee, de theorie van van Westrenen is zondermeer boeiend, maar zeker nu dit isotopenonderzoek zulke duidelijke aanwijzingen geeft is het mij wel duidelijk: De Maan is voor een aanzienlijk deel gewoon Theia (en een beetje van Maggi, eh… Aarde), terwijl wij hier leven op een planeet die voor een klein deel ook uit Theia bestaat.

      Zonder maan waren we er overigens helemaal niet geweest, dus alle dank aan Theia!

      groet,
      Gert (Enceladus)

  3. Monique zegt

    Hoe belangrijk de maan voor ons is (en meer) zie je in dit filmpje. Wij hebben echt zo’n mazzel dat we hier rondhobbelen. https://www.youtube.com/watch?v=IEsGndNE1yA

    @ Gert: In die link van scientias staat ergens verderop: ‘Zou de maan nooit bestaan hebben, dan zou de aarde veel sneller draaien: een rondje rond de as zou dan vandaag de dag maar ongeveer zes uur duren. Een dag zou dan dus 75 procent korter zijn dan we gewend zijn. Dat levert niet alleen meer stress op’.
    – Dat lijkt echt zuur zo op het eerste gezicht maar… maak er weer 24 uur van. Misschien zelfs minder stress door de afwisselingen van licht/donker 😀 Alleen…wanneer is het dan bedtijd?
    Ik heb nu al het gevoel dat een dag maar 6 uur heeft. En bedtijd…..? (hahaha, gekheid, maar toch) :-O

    • Enceladus zegt

      Ja, ik heb het gelezen. Maar ik heb er wel wat bedenkingen bij, want neem nou Venus. Bijna net zo groot als onze planeet, zonder maan, maar juist onnoemlijk veel trager. Dus waarom zou de Aarde ineens als een idoot gaan rondtollen zonder maan en dagen van slechts 6 uur kennen, terwijl Venus zonder maan juist niet vooruit is te branden? Wie kan mij dat uitleggen?

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Monique zegt

        Geen idee Gert, het zal er wel geen moer mee te maken hebben maar zou het misschien zijn doordat Venus de andere kant op draait? Het is idd zo’n beetje vergelijkbaar met de aarde hmm. Daar zeg je me wat, vriend. Onze ligging qua afstand? Ask Arie? 😀

        • Enceladus zegt

          Tja, van Venus wordt gezegd dat die planeet de andere kant op draait als gevolg van een botsing met een andere planeet. Die botsing heeft echter geen maan opgeleverd. Dus zou die andere planeet compleet in Venus zijn op gegaan. Maar goed, dat verklaart nog niet waarom wij een supersnelle rotatie zouden hebben zonder maan terwijl Venus juist een extreem trage rotatie zonder maan heeft.

          groet,
          Gert (Enceladus)

          • Monique zegt

            En uhm, als je dat filmpje bekeken hebt (reactie 21:55) dan moet je opgevallen zijn dat er een botsing tussen Orpheus en aarde was O_O Ik ben helemaal in shock, hahaha. En Theia dan?

          • Enceladus zegt

            Ik heb het filmpje bekeken. Orpheus is volgens mij gewoon een andere naam voor Theia.

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Enceladus zegt

            En dat blijkt inderdaad zo te zijn: http://en.wikipedia.org/wiki/Giant_impact_hypothesis

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Monique zegt

            Ja (blushing) ik zie het nu ook. Toch bedankt 😉

          • rudiev zegt

            Enceladus, niet elke botsing levert een maan op 🙂 Neem bijvoorbeeld een schampshot waarbij het object kan zijn afgekaatst en zijn weg heeft vervolgt.

    • rudiev zegt

      De aarde heeft wellicht door botsingen met andere objecten een snellere rotatie gekregen, misschien zelfs door theia. De maan is verder mede verantwoordelijk voor het vertragen van de rotatie van de aarde. Tussen de aarde en maan is een uitwisseling van momentum bezig, mede daardoor vertraagt de aarde en verwijdert de maan.
      http://spaceplace.nasa.gov/review/dr-marc-earth/earth-rotation.html
      http://www.physlink.com/education/askexperts/ae695.cfm

      • Enceladus zegt

        Ja, ik snap dat de Maan de Aarde vertraagd heeft en ‘we’ zonder maan als een dolle de zon zouden zien opkomen en weer ondergaan, maar dan snap ik nog steeds niet waarom Venus zo idioot traag is. Daar is immers geen maan die dat veroorzaakt kan hebben.

        groet,
        Gert (Enceladus)

        • rudiev zegt

          Volgens mij is de draaiing van venus dan ook nog een astronomisch vraagstuk 🙂 Zoals je al zei zou er een ander object op gebotst kunnen hebben die de planeet een heel ander momentum heeft gegeven, alleen vraag je je dan af waar de brokstukken zijn. Om een planeet de andere kant op te laten draaien heb je volgens mij wel een aardig object met snelheid nodig.
          Op dit moment moet ik een beetje denken aan twee biljartballen die recht op elkaar af gaan waarbij ze allebei weer terug kaatsen, maar kan zoiets ook met planeten of planeetachtige objecten of zijn die te ‘zacht’. Of misschien is er iets met grote snelheid op venus gebotst waardoor venus zijn tegengestelde draaiing kreeg en dat ze daarna zijn samengesmolten. Of misschien is het object richting de zon afgekaatst. Nouja, zomaar wat ideeën, ik weet het zo ook niet 🙂

          En zoals ik al zei op je eerdere post, niet elke botsing levert een maan op. Een schampshot kan afkaatsen.

          • Monique zegt

            Check ik de Wikipedia toch maar eens of ik nog wat kan vinden over die slome draai van Venus, valt mijn oog op ‘Theorieën over leven op Venus’ (klik) 😀

            Zie ik bij recente speculaties iets over het ontstaan van leven in wolkendek. Twee knappe koppen wijzen op een vorm van biologische activiteit. Waterstofsulfide en zwaveldioxide (geen J’adore parfummetje, hihi) zijn de link. Er moet n.l iets zijn wat ze produceert, anders is het onmogelijk deze 2 gassen tezamen te vinden. En de atmosfeer heeft nauwelijks koolmonoxide terwijl het een broeikas is.
            Dus…zou er iets moeten ‘kruien’ dat die CO omzet.

            Nou, wat voor een mutantjes zullen dat dan zijn zo zonder een ozonlaag 😕 Het is nog speculatief, dus nattevingerwerk.
            Lees ik verder: Aards leven afkomstig van Venus?
            Een andere knappe kop gooit in de groep dat het op Venus in de begintijd van het zonnestelsel beter toeven was dan op Aarde en Mars! Vriendelijker klimaat, beter voor het ontstaan van leven.
            Zowel op Venus, Aarde als Mars zouden (toentertijd) in poelen van organische elementen leven kunnen ontstaan. Er bestaan theorieën die niet uitsluiten dat door meteorietinslagen het prutje van de ene planeet naar de andere kan reizen. Dus het zou zomaar kunnen dat het waar is dat mannen van Mars en vrouwen van Venus komen (hahaha, gekheid)

            (klik) Terug naar de oorzaak van de slome draai van Venus.
            Citaat: Omdat er op Venus geen magnetisch veld is, wordt meestal aangenomen dat de kern niet vloeibaar, maar vast is. Maar er zijn ook theorieën dat dat wel het geval is en dat het afwezig zijn van een magnetisch veld veroorzaakt wordt door de trage rotatie.
            – Of de trage rotatie wordt veroorzaakt door het afwezig zijn van een magnetisch veld? (mijn suggestie)

      • Monique zegt

        @ Rudie: Zou best kunnen dat aarde een flinke zwieper heeft gekregen waardoor hij harder draait. Gert en ik hadden het over dat artikel van scientias, wat als de maan ontbreekt. Dan gaat de aarde als een mallemolen (vrije vertaling) Maar heb ik nou goed begrepen dat onze maan steeds verder weg komt te staan? Ik bedoel…niet op korte termijn …maar 🙁

        • rudiev zegt

          Nu is het zo dat de maan de aarde vertraagt. Maar de vraag is ook wat de rotatiesnelheid van de aarde was voordat de maan er naast kwam. Ik vermoed dat de rotatiesnelheid zonder de maan zijn eigen snelheid had gehouden, wat die snelheid ook had geweest.

          Ja de maan verwijdert elk jaar, ik dacht, 4 cm van de aarde. Het lijkt mij dan ook dat ooit, in een verre toekomst, dat als de maan te ver weg staat dat de wisselwerking tussen de aarde en maan ophoudt. De aarde zou dan, denk ik, een vaste rotatiesnelheid krijgen. Nouja vast, zelf aardbevingen kunnen de rotatiesnelheid al beïnvloeden.
          http://www.space.com/11115-japan-earthquake-shortened-earth-days.html
          http://www.nasa.gov/topics/earth/features/japanquake/earth20110314.html

        • Enceladus zegt

          Ja, uiteindelijk ontsnapt de Maan. Ik las ergens dat hij zich momenteel met 3,75 cm per jaar verwijderd. Dat is dus tijdens jouw leven, Monique, al een schokkende 1,95 meter! 😉

          Ik ben eigenlijk wel benieuwd of er al computersimulaties zijn uitgevoerd aangaande de baan die de Maan zou gaan voeren na ontsnapping. Je zou zeggen dat de Maan dan in een eigen omloopbaan om de zon komt. Maar waar? Hangt die baan af van het uiteindelijke moment van ontsnapping? Wordt het een baan tussen de Aarde en Mars als de Maan toevallig ‘aan de buitenkant’ zit en een baan tussen Aarde en Venus als het toevallig ‘aan de binnenkant’ is? En loopt de Maan bij ontsnapping niet het risico om met Mars of Venus in botsing te komen? En tenslotte: wat komt eerst? Ontsnapping van de Maan of het moment dat de zon een Rode Reus wordt?

          groet,
          Gert (Enceladus)

          • Enceladus zegt

            En hier al een van de antwoorden: http://www.spaceanswers.com/solar-system/will-the-moon-ever-leave-earths-orbit/

            M.a.w.: de Maan zal uiteindelijk niet ontsnappen, maar vertraagt de Aarde zozeer, dat ze een maand over een rotatie zal gaan doen. Aparte bijkomstigheid daarvan: vanaf één kant van de Aarde is de Maan altijd te zien en vanaf één kant nooit. Aan die ene kant heb je dan dus iedere dag (die circa 730 uur duurt) een zonsverduistering! 🙂

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • gert1904 zegt

            Beste naamgenoot,

            “Elke ‘dag’ een zonsverduistering” is natuurlijk niet juist.

            De baan van de Maan maakt een hoek van 5.1° met de Ecliptica. Daarom zien we, anno 2014, ook niet elke maand een zonsverduistering.

          • Enceladus zegt

            Ja, dat is waar. Als je het zo bekijkt, dan zou het nog steeds maar af en toe zijn. Maar is het niet zo dat als twee hemellichamen compleet tidally locked raken ze een vaste plek tegenover elkaar krijgen? Bij Pluto en Charon is dat toch al zo?

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • gert1904 zegt

            “Vaste plek”: nee.

            Pluto en Charon draaien om hun gemeenschappelijk massamiddelpunt. Steeds met dezelfde kant naar elkaar toe gericht. Het gaat hier om vergelijkbare massa’s. De getijdekrachten hebben hun werk kunnen doen. Naar twee kanten.

            De inclinatie van de baan van Pluto + Charon is ca. 12°.

  4. patrik rezle zegt

    Als je in het water kijkt bij een draaikolk zie aan uiterste zijden ook rotaties die de andere kant op draaien. Als je een tandwiel neemt en je zet hier een aantal tandwielen in een cirkel omheen draait er ook een in tegenovergestelde richting. Waarom zou dit bij planten anders zijn, lijkt mij eerder logisch dan raar.

  5. Olaf van Kooten zegt

    Om even terug te komen op het Venusverhaal: wellicht is bij de inslag waardoor Venus de verkeerde kant is opgedraaid, wel degelijk een maan ontstaan. In tegenstelling tot de ‘onze’, zou die juist steeds dichterbij Venus gestaan hebben. Uiteindelijk kwam het tot een inslag, waarbij het hele oppervlak van Venus ‘ververst’ is, vandaar dat alle rotsen op die planeet een leeftijd hebben van (ik meen) 200 miljoen jaar.

  6. Enceladus zegt

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*