29 maart 2024

Met ALMA worden zwarte gaten ‘zichtbaar’

De nieuwe atoomklok van ALMA wordt gekoppeld aan een seismisch rek, dat de gevoelige elektronica moet beschermen tegen aardschokken. Credit: Carlos Padilla (NRAO/AUI/NSF).

Wetenschappers hebben de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in het noorden van Chili van een ultranauwkeurige atoomklok voorzien. De upgrade maakt ALMA geschikt voor deelname aan een wereldwijd netwerk van radio- en submillimetertelescopen dat de Event Horizon Telescope (EHT) wordt genoemd. Met zijn 66 schotelantennes vormt ALMA het grootste en meest gevoelige onderdeel van dat netwerk.Submillimetertelescopen kunnen op dezelfde wijze onderling worden verbonden als radiotelescopen, zoals de afzonderlijke radioschotels die deel uitmaken van de Very Large Baseline Array in de VS of van het European VLBI Network. Op die manier kan een interferometer zo groot als de aarde worden geformeerd, waarmee een extreem grote beeldscherpte wordt bereikt. Cruciaal daarbij is wel dat de signalen die de verschillende instrumenten verzamelen uiterst exact worden getimed.

Het ALMA maser installatie team voor enkele ALMA antennes. Credit: Carlos Padilla (NRAO/AUI/NSF)

De EHT moet straks de gloed in beeld brengen van gas dat een zwart gat in wordt gezogen. Op die manier kan het zwarte gat zelf zichtbaar worden gemaakt: uit het gebied binnen de zogeheten ‘gebeurtenishorizon’ (event horizon) kan geen licht ontsnappen, waardoor het zwarte gat zich vertoont als een zwarte, ronde ‘schaduw’ in het centrum van de gloeiende gaswolk.Berekeningen laten zien dat om het schaduweffect te kunnen waarnemen een beeldscherpte nodig is die 2000 keer zo groot is als die van de Hubble-ruimtetelescoop. Deze hoge resolutie ligt inderdaad binnen het bereik van het met ALMA uitgebreide EHT-netwerk.De toevoeging van ALMA komt als geroepen. Astronomen zijn van plan om de EHT in te zetten voor waarnemingen van de ‘botsing’ van een grote wolk van gas en stof (G2) met het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg. Gehoopt wordt dat deze botsing, die nu elk moment kan plaatsvinden, tot een langdurige uitbarsting van energierijke straling en deeltjes in de omgeving van het zwarte gat zal leiden. Bron: Astronomie.nl

Share

Speak Your Mind

*