28 maart 2024

Verband gelegd tussen baan zon om Melkwegcentrum en temperatuur op aarde?

Credit: Nature/Shahiv et al.

De zon en de om haar heen draaiende planeten, planetoïden en kometen bewegen om het centrum van de Melkweg. Dat gaat met een gemiddelde snelheid van zo’n 230 km/sec en in pakweg 225 á 250 miljoen jaar wordt één omwenteling gemaakt, men noemt dat een galactisch jaar. Het zonnestelsel gaat niet in een simpele cirkel of ellips om het Melkwegcentrum, nee er is sprake van een op- en neergaande beweging, zoals je weergegeven ziet in de afbeelding hierboven. De reden voor die beweging is het feit dat alle massa van de Melkweg niet in één punt geconcentreerd is, maar verspreid over een schijf vol met spiraalarmen en open gebieden met minder sterren en gas ertussen. Met periodes van gemiddeld 30 miljoen jaar oscilleert de zon op en neer door het vlak van de Melkweg.  In het verleden is vaker een verband gelegd tussen de beweging van de zon om de Melkweg en de temperatuur op aarde, als eerste door de Servische sterrenkundige en geofysicus Milutin Milankovic. Men heeft geprobeerd er de ijstijden en de massale extincties (uitroeiingen) van diersoorten mee te verklaren, maar een goed statistisch verband is nooit aangetoond. Nu is er echter een groep onderzoekers die dat verband wel schijnt te hebben gevonden. In een studie, beschreven in Nature, hebben ze de temperatuur op aarde onderzocht in de geologische periode die het Fanerozoïcum wordt genoemd, de laatste 540 miljoen jaar bestrijkend. In die periode, van het Cambrium tot nu, is alle complexe leven ontstaan.

Niveaus van zuurstofisotopen versus de positie van de zon in de Melkweg (z). Credit: Nir J. Shaviv, et al.

De onderzoekers keken met name naar de zogenaamde δ18O parameter, een waarde die de verhouding weergeeft tussen het zuurstof (O) 18 isotoop en de gewone zuurstof O16. De metingen werden verricht in kalk- en koolstofrijke afzettingen, die gevormd zijn door bijvoorbeeld schelpdieren. Delta-O-18 kan uitstekend dienen als geologische thermometer en de uitkomst van het onderzoek aan 24.000 van die delta-O-18 metingen is dat met 99,9% zekerheid er een verband is tussen de oscillaties van het zonnestelsel in haar baan om het Melkwegcentrum en de temperatuur op aarde, zichtbaar in de grafiek hierboven. De onderzoekers denken dat door de oscillerende beweging er een variatie is in de hoeveelheid gammastraling, straling die de hoogste lagen van de aardse atmosfeer raken en die van invloed kunnen zijn op de temperatuur in de lagere delen van de atmosfeer. Bron: Koberlein.

Share

Comments

  1. Kun je dan ook zeggen dat de zon in de leefbare zone staat in de Melkweg, zoals de Aarde in de leefbare Zone van het zonnestelsel staat??

    Oftewel, wat in het zonnestelsel in het “klein” is, is ook in het melkwegstelsel in het groot. (Eigenlijk op Aarde ook zo, want zoals kinderen voor kinderen in hun begintune zingen:”Een kind rond de evenaar is meestal maar een bedelaar”).

    • Enceladus zegt

      Leuk vergelijk Yochem, maar als ik het goed begrijp, dan kunnen we met de zon juist maar beter juist op de hoogte van de equivalent van de evenaar zitten, als het om het melkwegstelsel gaat.

      Nieuw liedje voor Kinderen voor Kinderen: “Een ster buiten het vlak verschroeit al het leven op haar planeten met gemak.” 😉

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Ja, ik dacht er ineens aan, ik weet niet of die kennis aanwezig is, of dat zo is, dus ik dacht:”ik gooi het hier eens in de groep”…
        Mede omdat je met bepaalde natuurwetten te maken hebt.

        En qua songteksten:”Gij het talent, daar moete iets mee doen!!!” 🙂

  2. Henrik Svenmark geeft op de vraag van de onderzoekers: “De onderzoekers denken dat door de oscillerende beweging er een variatie is in de hoeveelheid gammastraling , straling die de hoogste lagen van de aardse atmosfeer raken en die van invloed kunnen zijn op de temperatuur iin de lagere delen van de atmosfeer.” een prima antwoord zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Henrik_Svensmark

    • Rik, ik denk zelf ook dat de statistische correlatie goed aansluit bij Svensmark zijn theorie van de kosmoklimatologie.

      • In het bericht op Astroblogs uit 2009 (waar je naar verwijst) schrijf je (citaat):

        “De bekende Deense natuurkundige Henrik Svensmark (1958) is al jaren bezig om te laten zien dat niet kooldioxide (CO2) als voornaamste oorzaak van de recente opwarming van de atmosfeer moet worden gezien, maar fluctuaties in de kosmische straling.”

        De kosmo-klimatologie speelt zich af op een termijn van **miljoenen** jaren. Lijkt mij een duidelijk effect, gezien de grafiek.

        Dat kan ik niet rijmen met temperatuurstijgingen die lijken te correleren met de stijging van het percentage CO2 gedurende, zeg, de laatste honderd jaar.

        • In Henrik Svensmark´s theorie speelt de kosmische straling een grote rol in het ontstaan van lage bewolking. Deze lage bewolking heeft over heel de wereld, afgezien van antartica, een koelende werking.
          (niet dat ik het zo goed weet, maar dat haalde ik uit de wiki link van Rik 🙂 )

  3. Als leek zegt de grafiek mij niet zo veel, vooral omdat ik niet weet hoe ik deze precies uit moet lezen. 🙂

    Maar kan ik concluderen dat als ons zonnestelsel zich rondom de evenaar van het sterrenstelsel bevind deze dan meer kosmische straling van actieve sterren te verduren krijgt. Deze hoeveelheid kosmische straling heeft dan als uiteindelijk effect dat het koeler wordt? Of juist warmer?

  4. Wybren de Jong zegt

    Svenmark zegt dat kosmische straling aerosolen creëert, aerosolen die dan lage bewolking veroorzaken.
    Maar er zijn veel meer bronnen van aerosolen.
    Ik vind het artikel van NASA daarover zeer verhelderend:
    http://www.nasa.gov/centers/langley/news/factsheets/Aerosols.html

Laat een antwoord achter aan Wybren de Jong Reactie annuleren

*