Credit: Nature/Shahiv et al.
De zon en de om haar heen draaiende planeten, planetoïden en kometen bewegen om het centrum van de Melkweg. Dat gaat met een gemiddelde snelheid van zo’n 230 km/sec en in pakweg 225 á 250 miljoen jaar wordt één omwenteling gemaakt, men noemt dat een galactisch jaar. Het zonnestelsel gaat niet in een simpele cirkel of ellips om het Melkwegcentrum, nee er is sprake van een op- en neergaande beweging, zoals je weergegeven ziet in de afbeelding hierboven. De reden voor die beweging is het feit dat alle massa van de Melkweg niet in één punt geconcentreerd is, maar verspreid over een schijf vol met spiraalarmen en open gebieden met minder sterren en gas ertussen. Met periodes van gemiddeld 30 miljoen jaar oscilleert de zon op en neer door het vlak van de Melkweg. In het verleden is vaker een verband gelegd tussen de beweging van de zon om de Melkweg en de temperatuur op aarde, als eerste door de Servische sterrenkundige en geofysicus Milutin Milankovic. Men heeft geprobeerd er de ijstijden en de massale extincties (uitroeiingen) van diersoorten mee te verklaren, maar een goed statistisch verband is nooit aangetoond. Nu is er echter een groep onderzoekers die dat verband wel schijnt te hebben gevonden. In een studie, beschreven in Nature, hebben ze de temperatuur op aarde onderzocht in de geologische periode die het Fanerozoïcum wordt genoemd, de laatste 540 miljoen jaar bestrijkend. In die periode, van het Cambrium tot nu, is alle complexe leven ontstaan.
Niveaus van zuurstofisotopen versus de positie van de zon in de Melkweg (z). Credit: Nir J. Shaviv, et al.
De onderzoekers keken met name naar de zogenaamde δ18O parameter, een waarde die de verhouding weergeeft tussen het zuurstof (O) 18 isotoop en de gewone zuurstof O16. De metingen werden verricht in kalk- en koolstofrijke afzettingen, die gevormd zijn door bijvoorbeeld schelpdieren. Delta-O-18 kan uitstekend dienen als geologische thermometer en de uitkomst van het onderzoek aan 24.000 van die delta-O-18 metingen is dat met 99,9% zekerheid er een verband is tussen de oscillaties van het zonnestelsel in haar baan om het Melkwegcentrum en de temperatuur op aarde, zichtbaar in de grafiek hierboven. De onderzoekers denken dat door de oscillerende beweging er een variatie is in de hoeveelheid gammastraling, straling die de hoogste lagen van de aardse atmosfeer raken en die van invloed kunnen zijn op de temperatuur in de lagere delen van de atmosfeer. Bron: Koberlein.
