29 maart 2024

Naast de supernova zou ook de “on-nova” kunnen bestaan

Credit: ESO/M. Kornmesser.

Iedereen weet natuurlijk wat een supernova is, maar wist je dat sommige zware sterren helemaal niet ontploffen? In plaats daarvan verdwijnen ze ter plekke, iets wat een “on-nova” wordt genoemd.Laten we bij het begin beginnen. Jonge sterren fuseren waterstof tot helium, hetgeen ze van voldoende energie voorziet om de zwaartekracht tegen te werken. Als het waterstof op is, dan krimpt de kern als gevolg van de zwaartekracht. Hierbij wordt de kern dusdanig verhit dat het helium gaat fuseren, waarna de ster weer een tijdje stabiel is. Bij zware sterren vindt dit proces meerdere keren plaats, waarbij ondermeer zuurstof, silicium en neon gefuseerd worden. Uiteindelijk ontstaat een ijzeren kern, waarna de energieproductie stil komt te liggen.Het gevolg laat zich raden: de ijzerkern bezwijkt onder de zwaartekracht en wordt in een fractie van een seconde enorm veel kleiner. De rest van de ster wordt dan met een noodgang weggeblazen. Als de ijzerkern relatief klein is, dan zal deze gaan instorten tot een neutronenster. Is die kern wat groter, dan zal het resultaat een stellair zwart gat zijn. Die zal een deel van het weggeblazen materiaal weer gaan aantrekken en opslokken. Hierbij ontstaat een gloeiend hete accretieschijf rondom het zwarte gat. Het gevolg is een “file”, waardoor een deel van het materiaal vanaf de polen weer wordt weggeschoten. Nou, eind goed al goed, toch?

Credit: NASA

Mispoes! Kijk, zo’n accretieschijf ontstaat alleen maar omdat het zwarte gat rondom z’n eigen as draait. Maar stel dat de ster waaruit het zwarte gat ontstaan is, helemaal niet zou roteren. In dat geval ontstaat gewoon een ijzerkern die gaat instorten, maar de buitendelen van de ster vallen dan helemaal niet naar binnen. Die blijven gewoon “hangen”, terwijl het binnenste deel van de ster richting het zwarte gat valt. Maar omdat deze niet roteert, vormt zich geen accretieschijf: het grootste deel van de ster valt gewoon direct naar binnen. Geen knal. Geen polaire straalstroom. Geen gammastraling. De ster verdwijnt simpelweg, waarbij slechts een zwart gat overblijft.Nou, dat is dus een onnova. Bedenk wel dat bovenstaand scenario puur theoretisch is: we hebben geen idee of onnovae echt bestaan of hoe algemeen ze zijn. Bron: io9.

Share

Comments

  1. de zelfkikker zegt

    eindelijk, iets zo vóór de hand liggend, ik voel me nu helemaal bevredigd.

    • Leg eens uit, waarom zou zo’n on-nova vanzelfsprekend zijn? Waarom zou zo’n zware ster, die normaal gesproken na de ijzerverbrandingsfase van buiten uit elkaar knalt en van binnen implodeert nu ineens uitdoven, wat is het vanzelfsprekende ervan?

  2. de zelfkikker zegt

    net zoals per definitie Niet elk dood kreng door een overmaat van inwendige gassen uit elkaar knalt maar soms gewoon heel kalmpjes verschrompelt en mummificeert.
    zijn er wellicht in de uithoeken kluizenaarssterren te vinden die Niet met alle winden meedraaien maar aan het einde van de rit rustig en bedaard het door henzelf gegraven gat instappen.

  3. Quote : “Laten we bij het begin beginnen. Jonge sterren fuseren …”

    Ummm… laten we nog iets eerder beginnen:
    Een ster begin als onderdeel van een moleculaire wolk, die zich samentrekt. Voor dat iets zich samentrekt, moet er wel een oorzaak zijn: beweging in die wolk. Onder anderen daarom zal een (jonge) ster nooit stilstaan, maar draaien om zijn as. Tijdens het samentrekken zal die draaiing alleen maar groter worden, net als een pirouettende ballerina.

    Tijdens het relatie korte leven van zo’n zware ster, dat er een Zwart Gat ontstaat, zal die ster bij elke ‘brandstof overschakeling’ opnieuw inkrimpen en dus nog sneller gaan draaien….
    … en in dat korte leven is er gewoon geen tijd om ‘stil te gaan hangen’, qua rotatie tot stilstand te komen.

    Nee, de ‘On-Nova’ is een leuke theoretische oefening, maar heeft niks met (enige / ) de realiteit te maken.

    Groet, Paul

  4. Ik was bij een vriendin afgelopen vrijdagavond (19 september 2014) en in de reclame van een tv programma gingen we buiten zitten roken.
    Opeens zagen we allebei een soort “vallende ster”. Maar ten eerste, het ‘viel’ veel langzamer, het brandde best fel en hard, en het duurde zeker 5 à 6 seconden voor het ‘opgebrand’ was, het was ineens verdwenen.
    Het was geen vuurwerk, want we hebben niets gehoord aan een klap en het kwam ook echt ineens tevoorschijn in het zuid-oost ongeveer.
    We hebben niets gelezen over een meteorietenregen oid, wat zou dit kunnen zijn?

    We wonen in Dordrecht.

  5. Marina, bedankt voor je melding. Hoe laat was dit precies? Zijn er meer mensen die ‘m gezien hebben? Het zou een losse meteoor kunnen zijn, eentje die niet bij een bepaalde zwerm hoort. Ik woon overigens ook in Dordrecht, leuk! 🙂

Laat een antwoord achter aan Olaf van Kooten Reactie annuleren

*