28 maart 2024

Plasmabel mogelijk oorzaak mislukte militaire actie Afghanistan

Kaart van het gebied waar operatie Anaconda plaatsvond. Credit: US Army

In de vroege uren van 4 maart 2002 vloog een CH-47 Chinook helikopter van het Amerikaanse leger met aan boord 21 soldaten naar de met sneeuw bedekte top van de Takur Ghar berg bij de Shahikot vallei in Afghanistan. Doel van operatie Anaconda: mariniers van de Amerikaanse marine bevrijden, die zich vlakbij de berg bevonden, in de blauwe ellips op de kaart. Militaire inlichtingenofficieren in Bagram probeerden de bemanning van de helikopter te waarschuwen onmiddellijk terug te keren, omdat de berg in handen was van vijandelijke Taliban-eenheden en gevaar dreigde. Tevergeefs, het reddingsteam in de Chinook werd niet bereikt, de helikopter stortte door vijandelijke vuur onder de bergtop neer en bij de daarop volgende gevechten werden drie militairen gedood.

Plasmabellen in de ionosfeer kunnen het radioverkeer storen. Credit: NASA.

Tien jaar na deze noodlottige militaire actie bestudeerde Michael Kelly (Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory) de gegevens ervan en hij is ervan overtuigd dat de communicatie tussen het centrum in Bagram en de Chinook verstoord werd door een zogenaamde plasma bel, een gemiddeld 100 km grote bel van elektrisch geladen deeltjes, die ’s nachts in de ionosfeer, het bovenste deel van de atmosfeer, kunnen ontstaan. Het is al lang bekend dat dergelijke bellen het radioverkeer flink kunnen verstoren, zoals je in de afbeelding hiernaast ziet. Kelly’s team keek naar gegevens van het Global Ultraviolet Imager (GUVI) instrument aan boord van de in 2001 gelanceerde Thermosphere, Ionosphere, Mesosphere Energetics and Dynamics (TIMED) satelliet van de NASA. Die satelliet vloog tijdens operatie Anaconda precies boven het gebied in Afghanistan.

Uit de gegevens van TIMED kon men afleiden dat er inderdaad een plasmabel aanwezig was tussen de communicatiesatelliet in de ruimte, die de boodschap vanuit Bagram had moeten doorgeven, en de Chinook helikopter. Mogelijk was de plasmabel niet de enige oorzaak van de slechte communicatie, maar speelde ook het bergachtige gebied een rol. Het team van Kelly heeft een model gemaakt, dat gebruikt kan worden om voorspellingen te doen van plasmabellen die kunnen ontstaan en die gedurende enkele uren verstoringen kunnen veroorzaken. In dat model wordt rekening gehouden met atmosferische omstandigheden. Bij nieuwe militaire acties zou dit gebruikt kunnen worden. Het vakartikel over de plasmabel en operatie Anaconda zal verschijnen in het wetenschappelijke blad Space Weather van de American Geophysical Union (AGU). :bron: Bron: Eurekalert.

Share

Speak Your Mind

*