28 maart 2024

Wat valt er aan de sterrenhemel te zien in november 2014?

hemelNovember wordt ook wel de ‘nevelmaand’ of ‘slachtmaand’ genoemd en is de elfde maand van het jaar in de gregoriaanse kalender. In dit artikel bespreken we wat er zoal te zien is aan de sterrenhemel in november 2014.

De Maan en de planeten

Op 25 november staan alle grote manen van Jupiter aan de rechterkant

Op 25 november staan alle grote manen van Jupiter ten westen van de planeet.

De planeet die zich het dichtst tot de Zon bevindt, Mercurius, kunnen we in de eerste helft van november 2014 ’s morgens terugvinden laag in het oostzuidoosten. Mercurius bereikt op 1 november 2014 zijn grootste westelijke elongatie en is op dat moment een zogeheten ‘ochtendster’. De helderheid van deze kleine planeet bedraagt op dat moment magnitude -0,3 en het hemellichaam is voor 56% verlicht. Op 3 november 2014 is er ook een mooie samenstand te zien tussen Mercurius en de heldere ster Spica, de hoofdster uit het sterrenbeeld Maagd (Virgo). Beiden zijn in die periode ’s morgens zichtbaar boven de oostelijke horizon en de kleine planeet is op dat moment helderder dan de ster. De tweede planeet uit ons zonnestelsel, gezien vanaf de Zon is Venus. Deze planeet is in november 2014 niet zichtbaar doordat deze op minder dan 10° van de Zon staat en kort na zonsondergang eveneens ondergaat. Mars zal in november 2014 de enige planeet uit ons zonnestelsel zijn die we aan de avondhemel kunnen waarnemen. Zo kunnen we Mars laag in het zuidwesten terugvinden in het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius). De grootste planeet uit ons zonnestelsel, Jupiter, kunnen we in november 2014 voor middernacht in het oosten aanschouwen in het sterrenbeeld Leeuw (Leo). Tegen de ochtend bevindt Jupiter zich hoog in het zuiden. Op dinsdag 25 november 2014 staan tussen 05u00 en 07u40 alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter (zie afbeelding rechts). Vanaf Jupiter gezien zijn dit op dat moment Io, Europa, Ganymedes en Callisto. De planeet met het prachtige ringenstelsel, Saturnus, kunnen we in november 2014 niet zien. De overige gasplaneten uit ons Zonnestelsel, Uranus en Neptunus, kunnen we in november 2014 terugvinden in de sterrenbeelden Vissen (Pisces) en Waterman (Aquarius). Terwijl Uranus van de zesde grootte is, heeft Neptunus een helderheid van magnitude +7,7. Op donderdag 6 november 2014 is het Volle Maan. Op zaterdag 15 november 2014 bevindt de Maan zich ook het verst van de Aarde (apogeum) en bedraagt de afstand van onze trouwe buur tot onze planeet 404 366 kilometer.

Planetoïde 6 Hebe in oppositie

De planetoïde 6 Hebe, die in juli 1847 werd ontdekt door de Duitse amateur-sterrenkundige Karl Ludwig Hencke, is op zaterdag 15 november 2014 in oppositie met de Zon. Deze ruimterots heeft op dat moment een visuele helderheid van magnitude +8,0 en kan met een telescoop teruggevonden worden in het sterrenbeeld Eridanus. De planetoïde 6 Hebe heeft een onregelmatige vorm met een gemiddelde diameter van 186 kilometer en is vanaf de Aarde gezien het op vier na helderste object in de planetoïdengordel.

Leoniden meteorenzwerm

De radiant van de Leoniden. Credit: hemel.waarnemen.com.

De belangrijkste meteorenzwerm die we in november te zien krijgen, is ongetwijfeld de Leoniden meteorenzwerm. Deze zwerm bereikt op maandag 17 november 2014 haar maximum wat wil zeggen dat we onder goede omstandigheden ongeveer 20 meteoren, ook wel ‘vallende sterren’ genoemd, per uur kunnen waarnemen. In werkelijkheid gaat het hier niet om ‘vallende sterren’ maar wel om zeer kleine stukjes steen en gruis die die onder hoge snelheden de atmosfeer van de Aarde binnenkomen en op grote hoogte verdampen. De steentjes en het gruis die deze meteorenzwerm veroorzaakt, zijn afkomstig van de komeet Tempel-Tuttle. Het radiant van de Leoniden (het punt aan de hemel waaruit de meteoren lijken te komen) staat op 17 november omstreeks 07u00 ongeveer 60° boven de horizon in het sterrenbeeld Leeuw (Leo). De Leoniden meteorenzwerm is onder amateur-sterrenkundigen heel bekend omwille van zijn indrukwekkende sterrenregens in 1799, 1833, 1866, 1966 en 1999. Doordat op 17 november 2014 de Maan voor slechts 20% is verlicht en pas na 03u00 opkomt, stoort deze dan ook niet heel erg. Het beste moment om deze meteoren waar te nemen is rond 05u45. Om meteoren waar te nemen heb je geen speciale apparatuur nodig. Enkel een ligzetel, een heldere sterrenhemel en wat geduld zijn genoeg.

Deep-sky

Het prachtige deep-sky object NGC 1554 - Foto: Privatsternwarte Radek Chromik

Het prachtige deep-sky object NGC 1554 – Foto: Privatsternwarte Radek Chromik

De maand november is de perfecte maand om de prachtige nevel NGC 1554 waar te nemen. Deze interessante nevel is ook gekend onder de naam ‘Struve’s Lost Nebula’ en bevindt zich in het sterrenbeeld Stier (Taurus) vlakbij de ster T Tauri. De Deens-Ierse astronoom John Louis Emil Dreyer omschreef dit object als een “schitterend, variabel, klein en rond object”. Op 29 november 2014 bevindt NGC 1554 zich in het hoogste punt aan de hemel, op 57° boven de horizon. Doordat dit een zwak en contrastarm object is, heb je wel een behoorlijke telescoop nodig om details te zien. De centrale ster van deze nevel heeft een helderheid van magnitude +11. Zoals bij alle deep-sky objecten het geval is, is de periode rond Nieuwe Maan de meest geschikte periode om deep-sky objecten waar te nemen met een binoculair of telescoop. Op zaterdag 22 november 2014 is het Nieuwe Maan. Liefhebbers van sterrenhopen kunnen de maand november gebruiken om de open sterrenhopen Messier 36 (M36), Messier 37 (M37) en Messier 38 (M38) waar te nemen. Deze open sterrenhopen bevinden zich in het sterrenbeeld Voerman (Auriga) en kunnen bij goede omstandigheden al worden waargenomen met een binoculair of een kleine telescoop.

De sterrenbeelden op 15 november 2014 (23u30)

Hubble’s Tonight Sky over november 2014

Hieronder weer de maandelijkse video van Hubble’s Tonight’s Sky, waarin je kan zien wat er allemaal voor interessants aan de hemel staat te gebeuren deze maand.

Bron: Spacepage.be + Hubble.

Share

Comments

  1. Het zou helemaal te gek zijn als we vanavond Uranus kunnen zien. Ik meen mij te herinneren dat in het Govert Schilling boek ergens staat dat je Uranus met het blote oog kunt zien.
    In de Wikipedia staat: Met een gewone verrekijker is Uranus wel te zien als een zwak “sterretje”, maar zelfs met een grote telescoop blijft Uranus niet meer dan een groenachtig schijfje.

  2. Uranus staat nu in Vissen, linksonder van het grote vierkant van Pegasus. Z’n helderheid: +6,1m, dus moet gemakkelijk als groenachtige ster te vinden zijn. Hieronder een zoekkaartje, daaronder een detailkaart:

    ScreenHunter_360 Nov. 01 14.58

    Uit Stellarium, de situatie vanavond om 21.15 uur:

    ScreenHunter_361 Nov. 01 15.03

Speak Your Mind

*