28 maart 2024

Protocluster biedt boeiende inzichten in de ontwikkeling van sterrenstelsels

Artistieke impressie van de protocluster. Credit: B. Saxton (NRAO/AUI/NSF)

Astronomen hebben een protocluster ontdekt op een afstand van 12,5 miljard lichtjaar – dat betekent dat het licht dat ons nu bereikt is uitgezonden op een moment dat het heelal slechts 8 procent van z’n huidige leeftijd had. De protocluster bestaat uit een centraal starburst-stelsel, omgeven door een drietal jonge spiraalstelsels. Deze stelsels zijn waargenomen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA).

Het centrale starburst-stelsel staat bekend als AzTEC-3 en maakt in een gigantisch tempo nieuwe sterren aan, namelijk ongeveer 1000 keer sneller dan in onze Melkweg! Dat is meteen het theoretische maximum waarmee nieuwe sterren geboren kunnen worden. Maar dat is niet de enige bijzondere eigenschap van AzTEC-3 – het stelsel is ook bijzonder verstoord, een teken dat het stelsel recent moet zijn samengesmolten met een soortgenoot. De waarnemingen vormen het beste bewijs tot nu toe dat grote sterrenstelsels inderdaad het resultaat zijn van talloze botsingen en samensmeltingen.

De daadwerkelijke waarneming van de protocluster. Credit: Subaru/NASA/JPL, P. Capak (SSC/Caltech); ALMA (NRAO/ESO/NAOJ); B. Saxton (NRAO/AUI/NSF)

Overigens behoort AzTEC-3 tot een klasse van sterrenstelsels die submillimeterstelsels genoemd worden. Dat zijn stelsels die vooral helder stralen in submillimetergolflengten, maar bijna onzichtbaar zijn in optische en infrarode golflengten. Dat komt doordat de gigantische stervorming gepaard gaat met een gigantische stofproductie, die het intense sterrenlicht absorberen en weer uitzenden in infrarood licht. Vanwege de enorme afstand tussen de protocluster en de aarde, is dit licht vervolgens uitgerekt tot het submillimeter-gedeelte van het spectrum.

Bron: National Radio Astronomy Observatory

Share

Speak Your Mind

*