29 maart 2024

Wat valt er aan de sterrenhemel te zien in december 2014?


Op 1 december start de weerkundige winter. De maand december wordt in de volksmond dan ook wel de ‘donkere maand’ of ‘wintermaand’ genoemd. December 2013 is voor veel amateur en professionele astronomen een zeer belangrijke maand aangezien we dan kunnen genieten van de Geminiden meteorenzwerm, de heldere planeet Jupiter en misschien komeet ISON.

De Maan en de planeten

De kleinste planeet uit ons zonnestelsel, Mercurius, kan de eerste dagen van de maand december ’s ochtends worden waargenomen laag in het zuidoosten. Daarna staat de planeet te dicht bij de Zon waardoor we deze niet meer kunnen waarnemen. Op zondag 29 december is Mercurius in bovenconjunctie en beweegt deze achter de Zon langs. Venus doet zijn naam van ‘avondster’ in december alle eer aan. Deze planeet schittert ’s avonds in het westen. Begin december 2013 gaat Venus bijna drie uur na de Zon onder waardoor deze planeet goed waar te nemen is. De ‘rode planeet’ Mars kan men in december 2013 ’s morgens terugvinden in het sterrenbeeld Maagd (Virgo). Deze planeet wordt langzaam helderder doordat de afstand tot de Aarde kleiner wordt. De gigantische gasplaneet Jupiter domineert in december 2013 de sterrenhemel aangezien deze vrijwel de hele nacht zichtbaar is in de buurt van de sterren Pollux en Castor in het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini). Jupiter is ’s avonds zichtbaar in het oosten, rond middernacht hoog in het zuiden en ’s morgens in het westen. In de nacht van 13 op 14 december 2013 zijn ook overgangen van de Jupitermanen Io en Ganymedes met hun schaduwen zichtbaar over de planeetschijf van Jupiter. Op 5 januari 2014 is Jupiter in oppositie met de Zon. De mooiste planeet uit ons zonnestelsel, Saturnus, is in december 2013 ’s ochtends waarneembaar in het zuidoosten. Op dinsdag 17 december is het Volle Maan. Op maandag 2 december bedekt de Maan ook de planeet Mercurius in het sterrenbeeld Weegschaal. Deze samenstand is met veel moeite in België en Nederland te zien rond 7u45 uur. De twee objecten staan dan in het zuidoosten, slechts 3° boven de horizon, op een onderlinge afstand van 5,1°.

Meteorenzwermen

Op zaterdag 14 december bereikt de bekende meteorenzwerm Geminiden rond 04u00 zijn maximum. Rond 02u30 Belgische tijd bevindt het radiant van deze meteorenzwerm zich aan het hoogste punt aan de hemel in het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini). Het radiant is het punt aan de sterrenhemel waaruit meteoren lijken te komen. Onder goede omstandigheden, (geen storende lichtvervuiling of storend Maanlicht) kan men van de Geminiden meteorenzwerm ongeveer 90 meteoren per uur verwachten. Deze meteoren zijn snel, helder en hebben vaak korte sporen. De Geminiden meteorenzwerm heeft een relatief korte piek en vaak kan men de dagen rond het maximum ook al Geminiden meteoren waarnemen. Meteoren worden in de volksmond ook wel ‘vallende sterren’ genoemd. In werkelijkheid gaat het om zeer kleine stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de atmosfeer van de Aarde binnendringen waarna ze op een hoogte van 80 tot 120 kilometer verdampen. De Geminiden worden veroorzaakt door stofdeeltjes die afkomstig zijn van planetoïde Phaethon. De dagen rond 22 december zijn ook nog meteoren te zien van de Ursiden meteorenzwerm. Rond 09u30 Belgische tijd bevindt het radiant van deze zwerm zich aan het hoogste punt (op 64°) aan de hemel in het sterrenbeeld Kleine Beer. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm ongeveer een tiental meteoren per uur te zien. Om meteoren waar te nemen heb je geen speciale apparatuur nodig. Enkel een ligzetel, een heldere sterrenhemel en wat geduld zijn genoeg.

Bron: hemel.waarnemen.com

Bron: hemel.waarnemen.com

Komeet ISON

De afgelopen weken en maanden is er over komeet C/2012 S1 (ISON), ook wel komeet ISON genoemd, ontzettend veel over geschreven en gesproken aangezien volgens sommigen deze komeet eind 2013 voor spektakel kan zorgen aan onze sterrenhemel. December 2013 moet voor deze komeet de maand van de waarheid worden aangezien de komeet dan terug zichtbaar moet zijn na zijn periheliumpassage van 28 november 2013. Alles hangt natuurlijk af van het feit of komeet ISON zijn perihelium heeft overleefd of niet. Indien deze komeet zijn scheervlucht langs de Zon heeft overleefd, vinden we het hemelobject na zijn perihelium terug in de sterrenbeelden Slangendrager, Slang, Hercules, Noorderkroon, Draak en Kleine Beer. Het object zal dan ongetwijfeld zichtbaar zijn met het blote oog maar de exacte helderheid voorspellen van deze komeet is zeer moeilijk. De beste periode om deze komeet dan in België en Nederland waar te nemen is rond 14 december 2013. Na zijn periheliumpassage zal komeet ISON op 27 december 2013 ook langs de Aarde vliegen op een afstand van ongeveer 64 miljoen kilometer. Spacepage.be zal deze komeet en de ontwikkelingen ervan op de voet volgen!

Bron: hemel.waarnemen.com

Bron: hemel.waarnemen.com

Deep-sky

De maand december is voor de meer gevorderde amateur-astronomen zeer geschikt om om de nevel NGC 1990 waar te nemen. Deze reflectienevel bevindt zich in het sterrenbeeld Orion en heeft een schijnbare afmeting van 50,0′. Het object werd in 1786 ontdekt door William Herschel. Doordat dit een zwak en contrastarm object is, heeft men echter een behoorlijke telescoop nodig om iets van details te kunnen zien. Een andere prachtige nevel in het sterrenbeeld Orion is M42. Deze nevel, die ook gekend is als de ‘Grote Orionnevel’ is één van de meest bekende en waargenomen deep-sky objecten en is bij goede omstandigheden zelfs al te zien met een verrekijker. Dit prachtige object is makkelijk terug te vinden aan de sterrenhemel aangezien het met het blote oog te zien is als een wazige vlek net onder de drie gordelsterren van Orion. M42 heeft een magnitude van 4,0 en zijn schijnbare afmeting bedraagt 66,0′. Deze prachtige, door jonge sterren, verlichte nevel bevindt zich op een afstand van 1 350 lichtjaar van de Aarde. Nog een nevel in het sterrenbeeld Orion die in december goed waar te nemen is, is NGC 2024. Deze emissienevel is ook gekend als de ‘Vlamnevel’ en bevindt zich op een afstand van 1 500 lichtjaar van de Aarde. Dit object heeft een schijnbare afmeting van 30,0′. Het spreekt voor zich dat men het best deep-sky objecten waarneemt in de periode rond Nieuwe Maan (3 december 2013) aangezien men dan geen hinder heeft van storend Maanlicht.

Hubble’s Tonight’s Sky

Hieronder weer de maandelijkse video van Hubble’s Tonight’s Sky, waarin je kan zien wat er allemaal voor interessants aan de hemel staat te gebeuren.

Bron: Spacepage.be + Hubble’s Tonight Sky

Share

Comments

  1. Goeiendag.

    Voor een project over astrologie ben ik op zoek naar het volgende:
    Zover ik begrepen heb is de dichtstbijzijnde constellatie van sterren Alpha Centauri.
    Ik ben helemaal nieuw in de astrologie en ben op zoek naar een kaart (als die bestaat?) van ons universum met daarop aangegeven de namen van de sterrenstelsels
    De informatie waar ik eigenlijk naar zoek is het volgende. Als ik vanaf de Aarde een rechte lijn trek naar Alpha Centauri en dan die lijn doortrek wat is dan het volgende sterrenstelsel? Deze lijn wil ik dan graag doortrekken tot het eind van het ons bekende universum en graag weten welke sterrenstelsels, die steeds verder weg staan, ik dan tegenkom. Kunt u mij van die informatie voorzien of heeft u een tip waar ik die informatie kan vinden?
    Vriendelijke groet, G. Dol.

    • Een lijn die zo lang is als de afstand tot Alpha Centauri kun je niet zomaar even doortrekken. Je zult hem in stukjes moeten hakken die korter zijn dan de diameter van je wc-afvoer.

      Die kaart bestaat, in de bieb bij de K (van kaart, duh) of anders bestellen bij de Nederlandse Atlas Stichting Astrologie.

      NB. Rechte lijnen zoals Euclides die gebruikte, kunnen niet. Je moet de geodeet gebruiken! Anders kom je er niet.

      • Hoi June

        Bedankt voor je reactie.
        Ik heb een heleboel kaarten bekeken op internet en ik kom daar niet echt uit.
        Ik wil graag een lijn trekken naar het einde van het ons bekende universum.
        Het hoeft niet realistisch. Stel je voor alles staat stil, zoals op een kaart, en dan een lijn van de aarde naar het einde.
        Daar liggen allemaal sterren in ons melkwegstelsel in die lijn en daarna allemaal sterrenstelsel verder weg.
        Ik poog dus uit te vinden welke ster(ren(stelsels) na Alpha Centauri komen in die denkbeeldige lijn.

        • Peter van der Werf zegt

          De Wiki heeft wel een lijst met sterren en “deep sky objects” in het sterrenbeeld Centaurus. Van Alpha Centauri op 4,3 lichtjaar tot aan de Centaurus cluster op 160 miljoen lichtjaar.
          https://en.wikipedia.org/wiki/Centaurus
          De objecten liggen natuurlijk niet precies op één lijn, maar wel heel globaal in dezelfde richting.
          De grens van het waarneembare heelal ligt op ongeveer 46 miljard lichtjaar, dus na de Centaurus cluster heb je nog wel een flink eind voor de boeg. Maar dan heb je in ieder geval alvast een begin.

          • Hoi Peter

            Bedankt voor je antwoord.
            Ik ga meteen op die wiki kijken.
            Die lijn hoeft ook niet recht te zijn, maar ongeveer elke keer naar een stelsel verder weg.

      • Ik stel voor om een astronomisch oneindig dikke lijn nemen, ben je van al die vervelende problemen af :-D. De definitie van een lijn is immers een rechte die aan beide kanten onbegrensd doorloopt, dus waarom ook niet in alle richtingen; je moet wel flexibel zijn met die string theorie.

Speak Your Mind

*