28 maart 2024

Hemelse bromtol vermist

Illustratie van een omloop van pulsar J1906 (rechts, met radiobundels) om zijn begeleider (midden). Door de gekromde ruimtetijd (blauw) kantelt de draaiingsas van de pulsar. De kanteling per omloop is hier ter illustratie 1 miljoen maal versterkt. Credit: ASTRON.

Een internationaal team van astronomen onder leiding van Joeri van Leeuwen heeft de kromming van de ruimtetijd gemeten in een dubbelster en daaruit de massa bepaald van een neutronenster – vlak voor die verdween. Zulke massabepalingen zijn essentieel voor een beter begrip van de zwaartekracht. Dat is de ‘lijm’ die tijd en ruimte verbindt, en ons heelal van klein tot groot bij elkaar houdt. De resultaten verschijnen in The Astrophysical Journal, en worden vandaag gepresenteerd op de 225ste bijeenkomst van de American Astronomical Society in Seattle (VS).Het onderzoek richtte zich op het relativistische dubbelstersysteem PSR J1906+0746 (J1906). Eén van de sterren van dit systeem is een pulsar, een rondtollende neutronenster. De radiobundels van die pulsar zwiepen, zoals de lichtbundel van een vuurtoren, zeven maal per seconde over de aarde. Tegelijkertijd draait de pulsar in iets minder dan vier uur om een andere ster – ook een neutronenster of misschien een witte dwergster. J1906 is in 2004 door Van Leeuwen en collega’s ontdekt met de grote radioschotel van Arecibo. Sindsdien wordt de pulsar bijna dagelijks gevolgd met de vijf grootste radiotelescopen op aarde, waaronder die van Westerbork. Door de pulsar voortdurend in de gaten te houden, konden de astronomen elke flits van deze kosmische vuurtoren registreren – meer dan een miljard in totaal. Dat heeft hen in staat gesteld om de beweging van de pulsar om zijn begeleider heel nauwkeurig in kaart te brengen.Uit de waarnemingen blijkt dat de rotatie-as van de pulsar onder invloed van het zwaartekrachtsveld van zijn nabije begeleider aan het schommelen is gebracht. Daardoor is die as inmiddels zo ver gekanteld, dat de bundels van de pulsar de aarde inmiddels niet meer raken. Dat is overigens maar tijdelijk: de schommelbeweging gaat door, waardoor de bundels over ongeveer 160 jaar weer vanaf de aarde te zien zijn. Bron: SRON.

Share

Comments

  1. Ik kwam deze animatie nog tegen van de kosmische bromtol:

Speak Your Mind

*