28 maart 2024

Voor het eerst quasar waargenomen die snel afneemt in lichtsterkte

Credit: Michael Helfenbein/Yale University

Sterrenkundigen van de Yale Universiteit zijn er in geslaagd om voor het eerst een quasar waar te nemen, die in slechts enkele jaren tijd sterk in lichtsterkte is gedaald. Quasars zijn zeer ver verwijderde sterrenstelsels, die in hun kern een zeer actief superzwaar zwart gat hebben, wiens omringende accretieschijf gevoed door de aanvoer van gas en stof van buiten begint te stralen en hoogenergetische straling gaat uitzenden. Tot nu toe waren er geen quasars bekend met een afnemende lichtsterkte, maar quasar J0159+0033, gevonden in strook 82X van de Sloan Digital Sky Survey (SDSS), lijkt nu de enige uitzondering te zijn. C. Megan Urry en haar team ontdekten deze quasar en zagen dat deze in enkele jaren tijd zes tot zeven keer minder helder werd. De quasar is dus duidelijk aan het ‘verduisteren’, wellicht door minder toevoer van materiaal. Hierboven een voorstelling van de quasar, voor en na de helderheidsafname. Doordat er ook veranderingen zijn waargenomen in het emissiespectrum van J0159+0033 is uitgesloten dat de verandering komt door een andere rotatie van de stralingsbundel van de quasar ten opzichte van de aarde of doordat er iets is voor geschoven – in dat laatste geval zou het spectrum gelijk moeten blijven.

Hanny’s Voorwerp (in groen) en daarboven en IC2497 (Credit: ASTRON)

Gisteravond was Hanny van Arkel bij sterrenkundevereniging Chr. Huygens – het verslag daarvan volgt nog –  en ook dat ging in feite over een uitgedoofde quasar. Het door haar ontdekte Hanny’s Voorwerp staat ten zuiden van het sterrenstelsel IC 2497 en daarin bevindt zich in de kern een geheel uitgedoofde quasar, wiens lichtecho de grote intergalactische gaswolk van Hanny’s Voorwerp nog doet oplichten (zie afbeelding hierboven). Het zou best kunnen dat quasars zoals J0159+0033 en van IC 2497 in de toekomst weer toenemen in helderheid c.q. wakker worden en actief worden. Hier het vakartikel over de ontdekking van de helderheidsafname van J0159+0033. Bron: Yale Universiteit.

Share

Speak Your Mind

*