28 maart 2024

Centrum M82 sterrenstelsel door LOFAR ongeëvenaard scherp in beeld gebracht

Het centrum van M82, door LOFAR gefotografeerd (credit: ASTRON).

Een internationaal team van astronomen, onder wie wetenschappers van ASTRON [1]De wetenschappers van ASTRON zijn: Adam Deller, Javier Moldon, George Heald, Carmen Toribio. hebben met de radiotelescoop LOFAR het scherpste astronomische beeld ooit gemaakt. Dit beeld is gemaakt door vanuit vier landen gelijktijdig het sterrenstelsel Messier 82 te observeren en toont het gloeiende centrum van het sterrenstelsel en vele heldere restanten van supernova explosies. Onder leiding van het Zweedse Chalmers University of Technology hebben de astronomen het scherpste beeld van de hemel tot nu toe gemaakt op lange radiogolven. Het beeld toont het centrum van het sterrenstelsel Messier 82 (M 82), ook bekend als het sigaar-sterrenstelsel, 11,5 miljoen lichtjaar verwijderd van de aarde. M 82 vormt sterren vele malen sneller dan ons sterrenstelsel, de Melkweg. M 82 is een favoriet object voor astronomen die onderzoek doen naar de evolutie van sterren en sterrenstelsels.In beelden die genomen zijn in zichtbaar licht is M 82 een mengelmoes van sterren, gas en stof. De LOFAR-telescoop toont ons een volledig ander landschap. “Op het nieuwe extreem scherpe beeld van LOFAR zien we een collectie van heldere punten, die waarschijnlijk supernovarestanten zijn,” verklaart Eskil Varenius (Chalmers). Eskil had de leiding over het internationale team van wetenschappers. Een supernovarestant is een schijnend omhulsel van schokgolven van een geëxplodeerde ster, dat zijn omgeving doorploegt. Supernovarestanten zijn, voor alledaagse normen, enorme objecten, vele malen groter dan ons eigen zonnestelsel. Van een afstand zien zij er echter klein uit.

LOFAR in West-Europa (Credit: ASTRON)

“Dit sterrenstelsel bevindt zich miljoenen lichtjaren hier vandaan en ieder restant kan zo klein zijn als enkele lichtjaren in doorsnee. Om dit te bestuderen hebben we extreem scherpe beelden nodig,” zegt Varenius. De supernovarestanten zijn ingebed in een grote, diffuse wolk van geladen deeltjes of plasma, die radiogolven absorbeert uit deze bronnen. Door  onderzoek te doen naar hoe verschillende golflengtes de plasma passeren kunnen wetenschappers meer leren over de werking van een gigantische sterrenfabriek als de M 82. “We zijn verrast dat LOFAR zestien heldere supernovarestanten in M 82 kan zien. Dit beeld kan ons nieuwe aanwijzingen geven voor  de structuur van M 82 en waarom daar zoveel sterren worden gevormd,” zegt John Conway, teamlid en directeur van de Onsala sterrenwacht van Chalmers, waar het LOFAR-station van Zweden is gevestigd.Dit spannende beeld van M 82 is het eerste beeld van vele die LOFAR en zijn internationale stations ons kan bieden. De wetenschappers werken nu aan nieuwe hele scherpe beelden van andere sterrenstelsels. “LOFAR toont ons de hemel op een manier zoals we die nog nooit eerder hebben gezien, in ongekend detail. Dit prachtige beeld is slechts een voorproefje van de capaciteiten van de telescoop,” zegt Mike Garrett, directeur van ASTRON. Voor de liefhebbers is hier het vakartikel over de waarneming met LOFAR aan M82. Bron: ASTRON.

Voetnoten

Voetnoten
1 De wetenschappers van ASTRON zijn: Adam Deller, Javier Moldon, George Heald, Carmen Toribio.
Share

Speak Your Mind

*