28 maart 2024

Hubble ziet viervoudige supernova veroorzaakt door zwaartekrachtslens

Credit: NASA, ESA, S. Rodney (John Hopkins University, USA) and the FrontierSN team; T. Treu (University of California Los Angeles, USA), P. Kelly (University of California Berkeley, USA) and the GLASS team; J. Lotz (STScI) and the Frontier Fields team; M. Postman (STScI) and the CLASH team; and Z. Levay (STScI)

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met behulp van de Hubble ruimtetelescoop bij een enorm elliptisch sterrenstelsel en de daaromheen liggende cluster MACS J1149+2223 een viervoudige supernova waar te nemen. Feitelijk gaat het om één supernova en niet vier, maar dankzij de werking van een zwaartekrachtslens zijn er rondom het elliptische stelsel vier afbeeldingen van die ene supernova te zien. MACS J1149+2223 ligt op vijf miljard lichtjaar afstand, de supernova ligt in een sterrenstelsel, vanaf de aarde gezien precies achter de cluster, op een afstand van maar liefst 9,3 miljard lichtjaar. De grote massa van cluster MACS J1149+2223 zorgt er voor dat de omringende ruimte wordt verbogen en dat zorgt er op haar beurt voor dat het licht van erachter liggende objecten, zoals in dit geval van de supernova, wordt afgebogen en versterkt. Het was Albert Einstein die dit honderd jaar geleden voorspelde, een effect dat een zwaartekrachtslens of gravitatielens wordt genoemd. Het licht van de supernova is twintig keer versterkt door de lens en de vier beelden van de supernova vormen een kruispatroon, hetgeen een Einsteinkruis wordt genoemd. Hieronder een illustratie hoe de viervoudige supernova gevormd wordt door cluster MACS J1149+2223.

Credit: NASA & ESA

Doordat het licht van de diverse afbeeldingen langs verschillende wegen bij ons aankomt, verschijnt de supernova niet op alle plekken tegelijk. Berekeningen laten zien dat de supernova twintig jaar geleden elders in de cluster al te zien moet zijn geweest, als één afbeelding. Men denkt dat hij binnen een jaar of vijf weer op een andere plek tevoorschijn zal komen. Dankzij de waarneming van deze viervoudige supernova denken de sterrenkundigen meer te weten te komen over donkere materie. Het lenseffect van de cluster wordt namelijk niet alleen bepaald door de zichtbare massa in MACS J1149+2223, maar ook door de niet zichtbare donkere materie. Morgen verschijnt een artikel over deze waarneming in het wetenschappelijke tijdschrift Science, hier is het artikel te lezen.

Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*