Site pictogram Astroblogs

Quasars lichtzwak in röntgen- en UV-straling bevatten mogelijk zeer gulzige superzware zwarte gaten

Credit: X-ray: NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Sterrenkundigen hebben met behulp van de Chandra röntgenruimtetelescoop van de NASA waarnemingen verricht aan 51 quasars, die zich mogelijk onderscheiden van ‘normale’ quasars doordat ze een superzwaar zwart gat in hun centrum herbergen dat zeer gulzig is, dat wil zeggen dat in zeer hoog tempo groeit door het aantrekken van materie uit de omgeving. Quasars zijn zeer ver weg staande sterrenstelsels, waarvan we op aarde in de meeste gevallen alleen een heldere puntbron zien, de actieve kern rondom het zwarte gat. De 51 onderzochte quasars liggen tussen 5 en 11,5 miljard lichtjaar van de aarde en ze onderscheiden zich op twee manieren van andere quasars: in ultraviolet licht bekeken bevatten ze van sommige elementen minder straling, met name bij koolstof, én van 65% van de quasars bleek ook de röntgenstraling veel zwakker te zijn, wel 40 keer zwakker dan van andere quasars. De röntgenstraling van drie van de 51 onderzochte quasars zie je hieronder, gefotografeerd met Chandra.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Penn State/B.Luo et al.; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Men denkt dat wat men bestudeerd heeft een nieuwe populatie van quasars is, die zich onderscheiden van de anderen doordat ze een zeer gulzig superzwaar zwart gat in hun centrum hebben. Normaal worden die zwarte gaten, die miljoenen tot zelfs miljarden keer zo zwaar als de zon kunnen worden, omgeven door een platte, snel ronddraaiende accretieschijf, van waaruit röntgenstraling wordt uitgezonden. Maar deze zwarte gaten krijgen zoveel materiaal aangeleverd, dat er zich vermoedelijk een opgezwollen accretieschijf omheen bevindt, die de vorm van een donut of torus heeft (zie illustratie bovenaan de blog). Zo’n donutring zou dan de röntgenstraling en UV-straling van het gebied direct om het zwarte gat tegenhouden en daarom zien we vanaf de aarde quasars met geringe emissie van bepaalde elementen in UV-straling en weinig röntgenstraling. Men denkt dat dergelijke snelgroeiende zwarte gaten in het vroege heelal veel vaker voorkwamen dan nu. Hier het vakartikel van de sterrenkundigen over het onderzoek, binnenkort te publiceren in The Astrophysical Journal.

Bron: Chandra.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten