14 december 2024

Wat valt er aan de sterrenhemel te zien in juni 2015?

Op 1 juni start de weerkundige zomer. Twintig dagen later begint officieel de astronomische zomer dat sterrenkundigen ook wel het ‘solsticium’ heten. De maand juni werd genoemd naar de Romeinse godin, Juno, de vrouw van Jupiter. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat er allemaal aan de sterrenhemel te zien is in juni 2015.

OPGELET: Kijk nooit naar objecten die zich dicht bij de Zon bevinden zonder voldoende bescherming. Kijk nooit door een telescoop, verrekijker of andere optische apparatuur richting de Zon. Dit kan het netvlies onherstelbaar beschadigen met blindheid tot gevolg!

De Maan en de planeten

De kleinste planeet ons zonnestelsel, Mercurius, komt de laatste dagen van de maand juni ongeveer één uur voor de Zon op. Met een sterk binoculair of telescoop is deze kleine planeet te bewonderen in de buurt van de oostnoordoostelijke horizon. Op 24 juni 2015 bereikt Mercurius zijn grootste westelijke elongatie en neemt de helderheid van deze planeet toe. Zo zal Mercurius op 30 juni 2015 al een schijnbare helderheid hebben van magnitude +0,2. Venus, de tweede planeet gezien van de Zon, schittert in juni 2015 nog steeds aan onze avondhemel. Op 6 juni 2015 bereikt Venus haar grootste elongatie en is deze planeet een zogeheten ‘avondster’. Venus heeft op dit moment een schijnbare helderheid van magnitude -3,9 en is voor 50% verlicht. De planeet die gekend is om zijn oranje en rode kleur, Mars, is in juni 2015 niet zichtbaar. Deze planeet staat de hele maand op minder dan vijf graden van de Zon. Jupiter, de grootste planeet uit ons zonnestelsel, is ’s avonds in het westen zichtbaar in de sterrenbeelden Kreeft (Cancer) en Leeuw (leo). Eind juni 2015 gaat Jupiter twee uur na de Zon onder. De vier grootste manen van Jupiter, de Galieïsche manen, vinden we op woensdag 3 juni 2015 terug ten oosten van de planeetschijf. Enkele dagen later, op 11 juni 2015, kunnen we deze vier manen dan weer terugvinden ten westen van Jupiter. Vanaf de planeetschijf zijn dit Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Saturnus, de prachtige planeet met haar ringenstelsel, is in juni 2015 een groot deel van de nacht zichtbaar in de buurt van de ster Antares in het sterrenbeeld Schorpioen (Scorpius). De twee verste planeten in ons zonnestelsel, Uranus en Neptunus, vinden we in 2015 terug in de sterrenbeelden Vissen (Pisces) en Waterman (Aquarius). Deze gasplaneten hebben een helderheid van magnitude +6,2 (Uranus) en +7,8 (Neptunus) waardoor deze enkel zichtbaar zijn met een telescoop. Op dinsdag 2 juni 2015 is het volle Maan. Op donderdag 18 juni 2015 kunnen we onder gunstige omstandigheden de eerste maansikkel zien na de laatste Nieuwe Maan. De Maan is op dat moment voor 5,8% verlicht bevindt zich in het westnoordwesten slechts 5,1° boven de horizon.

Samenstanden

Astrofotografen zijn vaak dol op samenstanden van verschillende hemelobjecten. Elke maand kunnen we aan de sterrenhemel dan ook enkele leuke samenstanden terugvinden tussen de Maan met heldere sterren en/of planeten. Zo kunnen we op maandag 1 juni 2015 de Maan 1,3° ten noorden van de planeet Saturnus terugvinden in het sterrenbeeld Weegschaal (Libra). Deze samenstand is het best te zien omstreeks 22u30 aangezien beide objecten dan ongeveer 13° boven de horizon staan. Saturnus heeft op dat moment een schijnbare helderheid van magnitude +0,3. Op vrijdag 19 juni 2015 vinden we de Maan dan weer 9° terug van de planeet Venus. Deze samenstand kunnen we terugvinden in het sterrenbeeld Kreeft (Cancer) en is het best te zien omstreeks 22u45. Beide objecten staan op dat moment ongeveer 11° boven de horizon en de Maan is voor ongeveer 15% verlicht. De planeet Saturnus kunnen we op maandag 29 juni 2015 terugvinden op ongeveer 1,4° van de Maan in het sterrenbeeld Weegschaal (Libra). Deze mooie samenstand is omstreeks 02u45 het best waar te nemen en beide objecten bevinden zich op dat moment 5° boven de zuidwestelijke horizon. De Maan is op dat moment voor 89% verlicht.

Planetoïden in oppositie

De bekende planetoïde 2 Pallas is op vrijdag 12 juni in oppositie. Deze 550 kilometer grote rotsblok bevindt zich op dat moment in het sterrenbeeld Hercules en heeft een schijnbare helderheid van magnitude +9,4. Hierdoor kan deze planetoïde enkel met een middelgrote of grote telescoop worden waargenomen. Pallas werd op 28 maart 182 ontdekt in Bremen door de Duitse amateur-astronoom Heinrich Wilhelm Olbers. Dit hemelobject werd genoemd naar Genoemd naar Pallas uit de Griekse mythologie, de dochter van Zeus en beschermgodin van de stad Athene. Het nummer ‘2’ toont aan dat Pallas de tweede planetoïde was na Ceres die werd ontdekt. Een andere planetoïde die in juni 2015 in oppositie is, is 129 Antigone. Op dat moment bevindt deze planetoïde zich in het sterrenbeeld Slang (Serpens) en heeft deze een helderheid van +9,8 waardoor deze enkel zichtbaar is met grotere telescopen. Op 5 februari 1873 werd deze planetoïde ontdekt door de Duits-Amerikaanse astronoom Christian Heinrich Friedrich Peters.

Kaart met de radiant van de meteoren der Arietiden. Credit: hemel.waarnemen.com.

Arietiden meteorenzwerm

Op maandag 8 juni 2015 bereikt de meteorenzwerm Arietiden zijn maximum. De radiant van deze zwerm, het punt aan de hemel waaruit de meteoren uit een meteorenzwerm lijken te komen, staat omstreeks 11u30 op 61° boven de horizon in het sterrenbeeld Ram. Meteoren worden in de volksmond ook wel ‘vallende sterren’ genoemd maar in werkelijkheid gaat het om zeer kleine stukjes steen en gruis die onder hoge snelheden de atmosfeer van de Aarde binnendringen waarna ze op een hoogte van ongeveer 100 kilometer verdampen. Onder ideale omstandigheden, wanneer er geen storend licht is van de Maan of van stadsverlichting, zijn er met het blote oog dan ongeveer vijftig meteoren per uur te zien. Vanwaar deze meteoren afkomstig zijn, is nog onduidelijk. Astronomen hebben een sterk vermoeden dat de planetoïde 1566 Icarus of de komeet 96P/Machholz aan de basis liggen van deze meteorenzwerm. Om meteoren waar te nemen, heb je geen speciale apparatuur nodig. Enkel een ligzetel, een heldere sterrenhemel en wat geduld zijn genoeg.

Deep-sky

Ondanks het feit dat eind mei de zogeheten ‘grijze nachten’ beginnen, heeft de maand juni toch ook leuke uitdagingen te bieden op vlak van deep-sky objecten. Zo is de maand juni het ideale moment om enkele prachtige bolvormige sterrenhopen waar te nemen zoals de bekende Herculescluster, M13. Deze bolvormige sterrenhoop bevindt zich in het sterrenbeeld Hercules en heeft een helderheid van magnitude 5,9. Hierdoor is M13 één van de helderste bolhopen van het noordelijk halfrond (zie afbeelding hieronder).

De bekende bolhoop M13 – Foto: Rainer Zmaritsch.

Ook om M10 en M12, die zich beiden in het sterrenbeeld Slangendrager bevinden, waar te nemen is deze tijd van het jaar zeer geschikt. Beide sterrenhopen hebben een helderheid van magnitude 6,6 en zijn met een kleine telescoop, bij ideale omstandigheden, al goed zichtbaar. Een andere prachtig deep-sky object dat in deze periode van het jaar goed kan worden waargenomen, is de nevel M20. Dit object, ook gekend onder de naam ‘Trifidnevel’, staat in het sterrenbeeld Boogschutter (Sagittarius) en heeft magnitude 6,3. Om deze nevel te kunnen waarnemen, heb je een plaats nodig met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon en een vrij grote telescoop. Deze nevel zal te zien zijn als een ster met een nevelachtige omgeving. Ook de Lagunenevel, M8, is een prachtige nevel die je in juni kan waarnemen. Deze emissienevel bevindt zich eveneens in het sterrenbeeld Boogschutter en heeft een helderheid van magnitude 5,8. Dit object komt op 22 juni 2013 omstreeks 22u00 uur op en staat om 01u47 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 14° boven de horizon. Een donkere waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is een vereiste om M8 waar te nemen. Als de hemel donker genoeg is, is de Lagunenevel met een grote verrekijker (7×50 of 10×50) of een kleine telescoop goed te zien als een vage vlek. Om deep-sky objecten goed waar te nemen met een verrekijker of een telescoop moet er zo weinig mogelijk storend licht zijn dat afkomstig is van de Maan, straten en steden. Op vrijdag 27 juni 2014 is het Nieuwe Maan waardoor dit het meest ideale moment is voor deep-sky waarnemingen.

De sterrenbeelden op 15 juni 2015 (23u30)

Hubble’s Tonight Sky over juni 2015

Hieronder weer de maandelijkse video van Hubble’s Tonight’s Sky, waarin je kan zien wat er allemaal voor interessants aan de hemel staat te gebeuren deze maand.

Bron: Spacepage.be + Hubble.

Share

Speak Your Mind

*