28 maart 2024

Vloeibaar water op Mars kwam voor met aardse regelmaat

Krater op Mars. Bron: NASA.

Elke 120 duizend jaar vertoont het klimaat op Mars een korte periode van aardse taferelen. Mars staat dan zo richting de zon gedraaid dat het poolijs richting evenaar kan verplaatsen. Het oppervlak van Mars bevat dan grote hoeveelheden sneeuw. Smeltwater zorgt ervoor dat puinstromen kunnen voorkomen in aardse hoeveelheden en grootte op sommige kraterwanden, concludeert promovendus Tjalling de Haas. Helaas kan het nog een paar honderdduizend jaar duren voordat Mars weer zoveel vloeibaar water bevat. De resultaten werden op 23 juni gepubliceerd in Nature Communications.

Periodiek voorkomen van vloeibaar water

Uit satellietfoto’s van Mars valt veel informatie te halen over het heden, verleden en toekomst van de planeet zo lang je weet hoe en waar je moet kijken. Promovendus Tjalling de Haas concludeerde op basis van satellietfoto’s van het oppervlak van Mars dat er in de afgelopen miljoen jaar regelmatig periodes met vloeibaar water waren, maar dat we nu in een lange periode zitten waarin dat niet mogelijk is.

De juiste omstandigheden

Om vloeibaar water te hebben, moeten de omstandigheden goed zijn. De planeet Mars staat net als de aarde licht gekanteld richting de zon. Deze kanteling schommelt ongeveer tussen de 15 en 35 graden op Mars, wat leidt tot extreme klimaatschommelingen (ter vergelijking: op Aarde zorgen kantelingen van 2 graden voor ijstijden). Wanneer de kanteling van Mars groter is dan 30 graden wordt het klimaat steeds aardser; er ontstaat een sterkere watercyclus en er valt sneeuw op meer dan de helft van de planeet. Bovendien kan de sneeuw dan smelten en vloeibaar water vormen op kraterwanden.

Fast Facts: Puinstromen from Fast Facts on Vimeo.

Stromen van zand, modder, rotsblokken en vloeibaar water

In een grote krater, die ooit bedekt was met sneeuw, vond De Haas sporen van puinstromen: stromen van zand, modder en rotsblokken die voor ongeveer de helft uit water bestaan. “De puinstromen zijn op geologische tijdschaal heel recent”, vertelt De Haas. “De oudste is maximaal een miljoen jaar oud, en ze zijn met een regelmaat van ongeveer honderdduizend jaar gevormd, in korte perioden waarin de kanteling van Mars meer dan 30 graden was. Sneeuwsmelt zorgde toen voor vloeibaar water en puinstromen in de krater.”

Puinstromen met aardse regelmaat

Eerder onderzoek toonde al aan dat er waarschijnlijk vloeibaar water was in de laatste miljoen jaar op Mars. “Maar niemand heeft tot nu toe weten te achterhalen hoe veel en hoe vaak dat was” legt De Haas uit. “Voor een flinke puinstroom is minstens een laag van anderhalf tot vijf centimeter smeltwater nodig. Dat betekent dat de laag sneeuw in de krater tot wel tientallen centimeters dik moet zijn geweest. Bovendien hebben we kunnen berekenen dat tijdens de korte perioden waarin de kanteling van Mars groter dan 30 graden was, de puinstromen net zo vaak voorkwamen als tegenwoordig in woestijngebieden op Aarde. Hierbij moet ik wel opmerken dat dit soort activiteit slechts lokaal voorkwam op kraterwanden terwijl het op het grootste deel van Mars kurkdroog was”.

Een paar honderdduizend jaar

De planeet is in de laatste 400 duizend jaar minder gaan kantelen, en het is dus al bijna een half miljoen jaar geleden dat de omstandigheden zo waren dat er vloeibaar water aanwezig was. “Het duurt ook nog wel even voordat die omstandigheden weer zo zijn”, besluit De Haas. “Dat kan nog wel een paar honderdduizend jaar duren.” Dit onderzoek werd gefinancierd vanuit het programma Gebruikersondersteuning Ruimteonderzoek, dat bij het Netherlands Space Office wordt uitgevoerd in opdracht van NWO Aard- en Levenswetenschappen. Bron: Universiteit van Utrecht.

Share

Comments

  1. Wow!! (dit schrijf ik erbij, omdat mijn reactie anders te kort is en niet geplaatst kan worden).

    Maar wow, dit vind ik echt prachtig om te lezen.

    • Enceladus zegt

      Ja, mooi nieuws hè?
      En dit ontzenuwt dan weer dat recente bericht dat Mars al heel lang droog zou zijn en dat er daarom dus geen kans op leven zou zijn.

      Mars maakt m.i. duidelijk dat we hier op Aarde behoorlijk was mazzel lijken te hebben met een tamelijk stabiele planeet. En die stabiliteit schijnen we vooral aan de Maan te danken te hebben. De kosmische ramp waarbij waarschijnlijk ooit een andere protoplaneet op de oer-Aarde klapte en ze de Maan geboren liet worden, kan met recht ‘een schitterend ongeluk’ worden genoemd.

      Ik hoop dat een toekomstige Mars-missie gaat landen in zo’n krater en de resten van die puinstromen gaat onderzoeken.

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Een schitterd ongeluk? Misschien heeft God het wel zo gewild.

        • schitterd moet schitterend zijn

        • Enceladus zegt

          Zou kunnen. Maar waarom zou een scheppende macht zo’n ingewikkeld scenario van een botsing tussen twee hemellichamen kiezen als hij ook – hopla – ineens een Maan tevoorschijn kan toveren?

          En om de criticasters maar voor te zijn: de overeenkomst tussen scheppen, toveren en kwantumfluctuaties is soms – hoe zeg ik het netjes? – spookachtig.

          groet,
          Gert (geen atheïst, wel zeer sceptisch)

        • Enceladus zegt

          Ik zie trouwens dat je je bedient van een wegwerpmailadres, meneer of mevrouw Mars. Waarom is dat?
          Zijn de dienaren gods ineens bang om voor hun eigen identiteit uit te komen?

          groet,
          Gert (Enceladus)

  2. Inderdaad een mooi bericht over de water voorziening op mars – dus misschien was er in het verleden toch iets van primitief leven – dat zal in de toekomst wel duidelijk worden .

  3. Kees van der Perk zegt

    Tjalling heeft begin vorig jaar bij vereniging Christiaan Huygens een lezing gegeven over Water op Mars.
    Leuk om weer wat over zijn onderzoeken te lezen.

  4. Enceladus zegt

    Watervoorziening op Mars? Dat klinkt alsof er sprake is van infrastructuur. ‘Canali’ all over again? 😉

    groet,
    Gert (Enceladus)

Speak Your Mind

*