29 maart 2024

Chandra ziet pulsar zich een weg banen door een circumstellaire schijf

Impressie van de dubbelster B1259, waar een pulsar zich een weg baant door een platte schijf.

Impressie van de dubbelster B1259, waar een pulsar zich een weg baant door een platte schijf. Daaronder drie foto’s gemaakt in röntgenlicht door Chandra in 2011, 2013 en 2014. Credit: X-ray: NASA/CXC/PSU/G.Pavlov et al; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss.

Met de Chandra röntgen-ruimtetelescoop van de NASA wordt al een paar jaar de dubbelster genaamd PSR B1259-63/LS 2883 (kortweg B1259) in de gaten gehouden, een dubbelster die bestaat uit één zware ster, dertig keer zoveel massa bevattend als onze zon, en een pulsar, een zeer compact en snel rondtollend object, zeg maar ruim de massa van de zon gepropt in een bolletje met een middellijn van 15 km – maatje Amsterdam. De dubbelster staat in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus, 7500 lichtjaar van ons vandaan. Uit de waarnemingen is gebleken dat er om de dubbelster een dichte afgeplatte wolk van materiaal hangt, afkomstig van de ster, een ‘circumstellaire schijf’ genaamd, en dat de pulsar daar met grote snelheid doorheen is gevlogen. Door die passage van de pulsar is er vervolgens een grote hoeveelheid van het gas en stof uit die schijf naar buiten geschoten, op de twee foto’s hierboven in het midden en rechts te zien als de blauwe stip rechtsonder van de heldere stip in het midden, welke B1259 (ster + pulsar) zelf is. De gemiddelde snelheid van de uitgestoten wolk is 7% van de lichtsnelheid, maar uit de waarnemingen van 2013 en 2014 blijkt die snelheid steeds groter te worden en toegenomen te zijn tot maar liefst 15%. Op 20 juni verscheen een artikel in The Astrophysical Journal over de waarneming, een artikel dat hier te lezen is.

Share

Speak Your Mind

*