28 maart 2024

Astronomen kijken door het vruchtvlies van een embryonale ster met planeten

Credit: David Cabezas Jimeno (SEA)

Astronomen zijn in het staat geweest om door het “vruchtvlies” van een embryonale ster heen te turen, om de ster van heel dichtbij te zien. Dat is best een uitdaging, want embryonale sterren zijn ingebed in een soort baarmoeder van gas en stof, waar lastig doorheen te kijken is.Met behulp van de VLT Interferometer heeft men dit toch geflikt. Dat komt mede doordat de VLTI het oplossende vermogen van vier 8.2m telescopen combineert, zodat je een virtuele telescoop krijgt met een spiegel van 130 meter! De ster in kwestie staat bekend als HD 100546 en wordt omringd door een wervelde schijf van gas en stof, de zogenaamde “protoplanetaire” of “planeetvormende” schijf. Dat soort schijven zijn heel algemeen bij jonge sterren, maar die van HD 100546 is bijzonder: de schijf strekt zich namelijk uit tot honderden AU’s vanaf de moederster! Als je die schijf in het zonnestelsel zou plaatsen, zou deze zich uitstrekken tot tien keer de afstand tussen de zon en en Pluto.

credit: P. Marenfeld / NOAO / AURA / NSF.

Nog interessanter is het feit dat de schijf van HD 100546 een centraal “gat ” bevat, een leegte in de schijf van zo’n 10 AU breed (1 AU is de afstand tussen de zon en de aarde). Hierdoor wordt de protoplanetaire schijf verdeeld in een binnendeel en een buitendeel. Nu hebben berekeningen uitgewezen dat dit binnendeel heel snel door de centrale ster zal worden opgeslokt, dus moet het materiaal in die binnenschijf constant worden aangevuld.Astronomen hebben hier nu een mechanisme voor bedacht: de zwaartekrachtinvloed van één of meerdere pasgeboren planeten binnen het “gat” zou maagdelijk gas kunnen overhevelen van de buitenschijf naar de binnenschijf. Toekomstige, nog gevoeliger, waarnemingen moeten dit model nu toetsen. Maar er bestaat dus kans dat HD 100546 op dit moment meerdere planetaire begeleiders heeft. Bron: University of Leeds.

Share

Speak Your Mind

*