28 maart 2024

Zwaartekrachtslenzen helpen Hubble de vroegste sterrenstelsels in beeld te brengen

Hubble Frontier Fields view of MACSJ0416.1-2403

Hubble Frontier Fields opname van de cluster MACSJ0416.1-2403. Credit: NASA, ESA and the HST Frontier Fields team (STScI)

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft met behulp van de Hubble ruimtetelescoop een groep van 250 zeer zwakke en ver verwijderde sterrenstelsels te fotograferen, kleine sterrenstelsels die al 600 tot 900 miljoen jaar na de oerknal voorkwamen. Normaal gesproken zouden deze sterrenstelsels zelfs voor Hubble te zwak zijn om waar te nemen, maar dankzij clusters van sterrenstelsels tussen ons en de ver verwijderde kleine sterrenstelsels in kunnen ze toch worden gefotografeerd. Die tussenliggende clusters zorgen er met hun massa namelijk voor dat de ruimte om hun heen verbuigt en die gekromde ruimte werkt vervolgens als een soort lens, waardoor het zwakke licht van de erachter liggende sterrenstelsels wordt afgebogen richting de aarde én versterkt. Dit effect is honderd jaar geleden reeds voorspeld door Albert Einstein, de zogeheten zwaartekrachtslensen. Op de foto hierboven zie je één zo’n cluster, MACSJ0416.1-2403, de langgerekte streepjes zijn het afgebogen en versterkte licht van de erachter liggende sterrenstelsels.

Hubble Frontier Fields opname van de cluster MACSJ0717.5+3745

Hubble Frontier Fields opname van de cluster MACSJ0717.5+3745. Credit: NASA, ESA and the HST Frontier Fields team (STScI)

Door naar het ultraviolette licht te kijken dat de verre stelsels uitzenden, heeft men ontdekt dat deze een belangrijke rol kunnen hebben gespeeld bij de ‘reïonisatie’ van het heelal, het proces dat ervoor heeft gezorgd dat de dichte mist van neutraal waterstofgas waarmee het heelal na de oerknal gevuld was, doorzichtig werd. Uit berekeningen blijkt dat de kleinste stelsels misschien wel de grootste bijdrage hebben geleverd aan het transparant maken van het heelal, iets dat zo’n 700 miljoen jaar na de oerknal eindigde. Ze produceerden dan wel veel minder straling dan hun heldere, grote soortgenoten, maar waren veel talrijker. Hier het vakartikel over de ontdekking van de eerste sterrenstelsels. Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*