28 maart 2024

Verste bekende object in het zonnestelsel bevat wellicht aanwijzingen voor een verborgen planeet

Schematische weergave van de Oortwolk. Credit: NASA

De inktzwarte buitendelen van het zonnestelsel zijn zojuist iets minder zwart geworden. Astronomen hebben vandaag namelijk de ontdekking bekend gemaakt van een relatief helder object op een zeer grote afstand tot de zon. Het gaat om een ijswereld van zo’n 1000 km in doorsnede en dat betekent dat het wellicht een dwergplaneet is. In tegenstelling tot de meeste dwergplaneten draait deze niet in de Kuipergordel, maar ver erbuiten. Het object gaat door het leven als V774104 en bevindt zich op een afstand van 102 Astronomische Eenheden, waarbij één AE staat voor de afstand tussen de aarde en de zon (internationaal gezien wordt de afkorting AU gebruikt, voor Astronomical Unit). Het object is niet alleen – op ongeveer dezelfde afstand zijn nog een aantal (kleinere) objecten gevonden.Als de objecten ooit beïnvloed zijn door Neptunus, dan gaat het vermoedelijk om Kuipergordelobjecten, die door zwaartekrachtinteracties op grotere afstand zijn komen te staan. Het is waarschijnlijker dat de objecten behoren tot de binnen-Oortwolk en dat zou fascinerend zijn. Slechts twee andere kandidaat-Oortwolkobjecten zijn ooit ontdekt, namelijk de dwergplaneet Sedna en het ijsdwergje 2012 VP113. Beide objecten komen nooit dichterbij de zon dan zo’n 50 AU en staan meestal op een nog veel grotere afstand. De meeste Oortwolkobjecten staan vermoedelijk veel verder weg, op honderden tot duizenden AU vanaf de zon. Hoe komen Sedna en z’n kleine broertje dan in hun huidige omloopbaan terecht? Beide objecten staan ver weg genoeg om niet beïnvloed te worden door de reuzenplaneten en dichtbij genoeg om niet beïnvloed te worden door passerende sterren. Wellicht dat de zwaartekracht van een donkere, nog niet ontdekte planeet de boosdoener is. Volgens berekeningen zou die planeet ongeveer zo groot als de aarde moeten zijn. De toekomst zal uitwijzen of de illustere “planet X” werkelijk bestaat. Wat V774104 betreft is nog onvoldoende bekend van z’n omloopbaan om zekerheid te hebben over z’n affiniteiten, maar voorlopige berekeningen suggereren dat diens baan door dezelfde processen beïnvloed wordt. Het wordt dan ook afwachten wat V774104 zal blijken te zijn: een Kuipergordelobject, een Oortwolkobject, of toch iets anders. Wordt vervolgd! Bron: New Scientist.

Share

Comments

  1. Ter verbetering: 1 AE = afstand Aarde Zon (niet maan)
    En verder: ik snap best wel dat die Engelsen niet het werk van onze Nederlanders aanhalen: https://www.astroblogs.nl/2015/06/12/simulatie-toont-aan-dat-sedna-van-een-andere-ster-afkomstig/

    Er passeren duizenden sterren in de loop van de miljoenen jaren. Dus die verre planeet? Nee, die is er niet. Allang afgesnoept en meegesleurd.

  2. Kleine correctie: 1 AE is de ongeveer de gemiddelde afstand van de aarde tot de -zon-.

  3. OK, kleine correctie,
    maar als je het verschil moet kruipen,
    heb je wel mooi de knieën door je broek 🙂

  4. Enceladus zegt

    Ik heb het even aangepast. (En ik zal binnenkort collecteren voor een nieuwe broek voor Mardi.)

    groet,
    Gert (Enceladus)

    • Kunnen we de beste man niet een sneller alternatief bieden in de vorm van een vaartuig?
      Mardi is al 50 jaar geweest, en kruipen zal hem niet meer zo makkelijk afgaan. 😕

      Groet, Paul

  5. Ik heb een paar vragen…

    Tot hoeveel lichtjaar loopt de Wolk van Oort eigenlijk, weet iemand dat hier?
    Net als, Als de Wolk van Oort in de interstellaire ruimte ligt, dan heeft de Zon toch geen invloed op de Wolk van Oort?

    De Kuipergordel, staat deze geheel onder invloed van de zwaartekracht van de Zon?
    Want Voyager is het zonnestelsel aan het verlaten en die heeft toch nog niet de gehele Kuipergordel gepasseerd…?

    • Arie heeft hier zo’n twee jaar geleden een blog aan gewijd. zie:

      https://www.astroblogs.nl/2013/09/15/voyager-1s-volgende-doel-de-ster-ac-79-3888-aankomst-over-40-000-jaar/

      Ik vind de mooie illustratie aan het begin van deze blog erg verhelderend. N.B.: de horizontale schaal in deze illustratie is logaritmisch!

      **

      Arie, Ondanks dat ik ingelogd ben moet ik toch mijn email-adres invullen om een bericht te kunnen plaatsen. Als ik dat niet doe mislukt het plaatsen van mijn reactie. Ik moet dan het bericht helemaal opnieuw intoetsen, en plaatsen.

    • Olaf van Kooten zegt

      De Oortwolk gaat tot ongeveer een lichtjaar en is wel degelijk aan de zon verbonden.

      Betreffende Voyager: er zijn twee “grenzen van het zonnestelsel”.

      1. De elektromagnetische grens Рde plaats waarop de zonnewind stopt (ergens in de Kuipergordel) Рhet is di̩ grens die Voyager verbroken heeft

      2. De zwaartekrachtgrens – die ligt veel verder

      • “De zwaartekrachtsgrens” draag ik voor om het ‘AB-woord van 2015’ te worden.

        😀 😀

        Ik stel me er net zoiets bij voor als wat je vaak op een FOUT plaatje ziet :
        Mensen rond een kampvuur in de nacht, maar op een bepaalde afstand van het vuur kan de duister niet meer worden verdrongen/verjaagd, omdat de lichtdeeltjes ( = fotonen ) slechts reiken tot aan de elektromagnetische krachtsgrens.

        F = G * m1 * m2 / (r^2)

        De zwaartekracht kent geen grens(!) maar dooft asymptotisch uit naar nul
        (maar wordt nooit nul)

        [ En volgens mij weet je dat zelf ook wel, Olaf 😀 ]

        By Toutatis, Paul

    • @ Yochem

      De Oortwolk zou, zoals Olaf stelt, tot1 lj. kunnen doorlopen. Waarschijnlijker is dat hij niet ‘stopt’, maar overgaat in de “Oortwolk_van_de_volgende_ster”.
      Onze ‘eigen’ Oortwolk zou dan zo’n 1,5 tot 3 jl kunnen wegliggen, maar tot nu toe is
      – er daar nog niemand geweest,
      – hebben we er nog geen sondes ter plaatse,
      – en ook geen data_omdat de objecten daar erg lichtzwak zijn, en niet waargenomen zijn door lokale Aardse instrumenten.

      – –
      De zwaartekracht van de Zon loopt, zoals ik hierboven (om 16:38) al heb aangegeven helemaal (theoretisch) door tot aan de Andromedanevel, en verder zelfs. Praktisch werkt de zwaartekracht van de Zon slechts tot_daar, waar de gravitatiekracht van een ander object sterker en overheersend is. { BV op het oppervlak van Aarde is de Aard-zwaartekracht meer bepalend dan die van de Zon. In de nabijheid van een andere ster is diens kracht overheersend t.o.v. die van de Zon. }

      .
      Groet, Paul

    • Ik weet het niet 100% zeker maar ik dacht ongeveer 1 lichtjaar.

  6. Dank jullie wel voor de verhelderende antwoorden, maar om te kijken of ik het ook begrepen heb, hier even een simpele samenvatting…

    Iedere ster heeft een wolk van Oort en de ster met de grootste aantrekkingskracht op dat moment op dat voorwerp, zorgt ervoor dat het voorwerp in zijn wolk gevangen wordt… (gek omschreven, maar wel duidelijk, denk ik… :-))

    Het magnetisch veld van de Zon is niet “de uiteindelijke beInvloeding van de Zon qua zwaartekracht”. Eigenlijk net zoals het magnetisch veld rond de Aarde, de maan die buiten het magnetisch veld van de Aarde staat, is wel gevangen in de Zwaartekracht van de Aarde.

    Zelfs de formule is me nu duidelijk, de formule op zich niet, maar wel de bedoeling die ermee bedoeld wordt… 😀

    Brengt me eigenlijk weer op een nieuwe vraag, dan kan het eigenlijk zo zijn, dat er meer zwerfplaneten in het heelal zijn, als dat er planeten zijn…?
    Planeten die ontstaan zijn uit het puin van de gordel en/of wolk, of kan dit niet en ontstaan planeten alleen rond een ster??

    • Olaf van Kooten zegt

      Helemaal goed Yochem en er zijn inderdaad, vermoedelijk, meer zwerfplaneten dan aan sterren gebonden planeten:

      http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/18may_orphanplanets/

      Planeten zijn alle objecten die groot genoeg zijn om rond te zijn en hun omgeving te hebben schoongeveegd, en met minder dan 13 Jupitermassa’s.

      De meeste objecten binnen dat bereik zijn inderdaad rondom sterren ontstaan, inclusief de momenteel niet aan sterren gebonden exemplaren. Echter, onderzoek heeft uitgewezen dat Jupiterachtige planeten ook “op zichzelf” kunnen ontstaan, dus niet vanuit de planeetvormende schijf rondom sterren. Dus “zwerfJupiters” kunnen in theorie op dezelfde manier ontstaan als sterren en bruine dwergen (objecten die qua eigenschappen tussen sterren en planeten in zitten).

      Dat betekent dat iedere zwerfplaneten met een massa van 1 tot 13 Jupiters twee verschillende dingen zou kunnen zijn.

      1. Een echte Jupiter, ontstaan rondom een ster, en later weggeslingerd door zwaartekrachtdansen van de moederster plus broer- en zusplaneten.

      2. Een “bruine dwerg” met minder dan de noodzakelijke 13 Jupitermassa’s voor deuteriumfusie – een zogenaamde sub-bruine dwerg

      Een sub-bruine dwerg en Jupiterachtige zwerfplaneet zien er dus identiek uit en hun herkomst bepaalt tot welke categorie ze behoren.

      • Dank je Olaf voor je duidelijke antwoord…

        Mag ik dan nog eens vrij brainstormen en lekker tegen beentjes aanschoppen…
        Theorie: Gasreuzen worden niet geboren rond sterren, maar worden door sterren bij hun geboorte gevangen genomen, of is het duidelijk bewezen dat gasreuzen ook samen met rotsplaneten worden gefabriceerd bij de geboorte van een ster?

  7. @Olaf, @Enceladus,

    De “electromagnetische (kracht)grens” is een niet-bestaand fenomeen. Elektrische en magnetische krachten nemen, net zoals de zwaartekracht, af met het kwadraat van de afstand. De intensiteit van elektromagnetische straling (fotonen) net zo.

    Voyager 1 is de heliopauze gepasseerd:

    “Clearly we had passed through the heliopause, which is the long-hypothesized boundary between the solar plasma and the interstellar plasma”.

    Zie:

    http://www.nasa.gov/press/2013/september/nasa-spacecraft-embarks-on-historic-journey-into-interstellar-space/#.VkQtIp_O-rU

    • Oeps! Waar ik Enceladus schreef, moet dat Obelix zijn. 😔

      • Pardon?

        Lees eerst even mijn reactie met wat meer aandacht, voor je foute conclusies trekt, die er inderdaad niet staan beschreven. 😉

        Bij Toutatis, Obelix
        Groet, Paul

        • Ik lees jouw reacties steeds met veel aandacht! Ik citeer:

          “… niet meer worden verdrongen/verjaagd, omdat de lichtdeeltjes ( = fotonen ) slechts reiken tot aan de elektromagnetische krachtsgrens.”.

          (Obelix, eerdere reactie in deze discussie, 11 november 2015 op 16:38).

          • Die reactie van mij begint met : [ “Ik stel me er net zoiets bij voor als wat je vaak op een FOUT plaatje ziet :…” ]

            Het woord ‘fout’ (zelfs in kapitalen gespeld, heeft je kennelijk niet op een idee gebracht. 😉

            Groet, Paul

            .
            Zulke plaatje zien er wel vaak zo uit : net alsof fotonen naar een paar meter van het kampvuur uit, of bij de zaklantaarn vandaan, te hebben gestraald, ophouden te bestaan. (Uit de lucht vallen? De elektromagnetische kracht overbreng-deeltjes onderhevig aan die andere fundamentele kracht? Oeps !
            Nogmaals voor de slechte lezers en de slechte natuurkundigen : die geromantiseerde afbeelding is FOUT, onjuist.

          • Met deze reactie ben ik volstrekt niet blij. Je legt de oorzaak van het misverstand uitsluitend bij je discussiepartner, i.c. mij.

            Vervolgens vloeien ook nog de termen “slechte lezer” en “slechte natuurkundige” uit je toetsenbord.

            Dit kan naar mijn mening absoluut niet.

          • Beste Gert,

            het spijt mij, als jij je beledigd voelt door kwalificaties als “slechte lezers / slechte natuurkundigen” , overigens beiden in meervoud !

            Een paar kanttekeningen :
            1) Ik ga er vanuit dat mijn reacties door meer mensen dat slechts jou worden gelezen.
            Daar zitten vast mensen bij die wel geïnteresseerd zijn, maar niet alles van fysica weten.
            Ook hen probeer ik af en toe wat te leren/duidelijk te maken.

            2) Als ik dacht dat jij weinig van natuurkunde zou snappen, dan zou ik heus niet schromen om je dat meer dan duidelijk te kennen te geven. Daar geef je echter geen enkele reden toe. En dat heb ik dan ook niet proberen te zeggen.

            3) Misschien ben je niet een slechte lezer, ik kan dat niet beoordelen. Een te gehaaste lezer/schrijver lijk je wel te zijn.
            – Krijgen eerst Olaf en Enceladus een opmerking.
            – (B)lijkt dat niet Enceladus maar Obelix moet zijn.
            – Citeer je slecht een deel van mijn tekst, zodat de inhoud 180° draait. (Daar wordt ik niet blij van!)
            – Uitsluitend door jouw(!) haastige reacties is dit misverstand ontstaan. 🙁

            Groet, Paul 🙂

            .
            .
            @Gert(Enceladus)

            Bedankt voor je aardige suggestie hieronder(16-11 19:50).
            Het uitwisselen van emailadressen heeft denk ik niet zoveel zin, zelfs telefoonnummers niet, omdat je elkaar bij dit medium en die media niet in de ogen kan kijken . 🙂

            Eigenlijk voel ik het wel als een gemis, dat ik met mijn geestverwanten bij AB (incl. Gert1904) niet af-en-toe een Amstel kan drinken. https://www.youtube.com/user/Amstelcommercials -Zeg het met een vaasje. 😉

            Hopelijk waait het over, Groeten uit Hoogeveen.
            Paul 🙂

          • Enceladus zegt

            Heren, ik weet zeker dat jullie het allebei niet zo bedoelen.
            Misschien een idee als ik jullie elkaars email-adressen geef?
            Dat lijkt me fijner discussiëren dan hier.
            Uiteraard versterk ik zonder toestemming geen emai-adressen,
            dus graag jullie beider toestemming.

            groet,
            Gert (part-time vredestichter)

    • Olaf van Kooten zegt

      Ach ja, zwaartekracht en EM kennen inderdaad geen absolute grens. Maar laat ik het anders brengen: de heliopauze is het gebied waarin de EM-invloed van de zon niet langer hoger is dan de galactische EM. Op dezelfde wijze is de “zwaartekrachtgrens” het gebied waarin de zwaartekracht van de zon niet langer dominant is t.o.v. van de algehele galactische zwaartekracht. Of zie ik het nou verkeerd? Kan ook hoor, ben net wakker 😛

  8. FredvdSanden zegt

    Dus nu is er ineens weer wel kans dat planeet x bestaat? Nu wordt er niet belachelijk over gegaan? Geen Nibiru-grappen? Zoals de wind waait, waait mijn petje….

    • Olaf van Kooten zegt

      Flauwe opmerking. Niburu is een planeet die zogenaamd door de Soemeriërs bekend was en die soms heel dicht bij de aarde komt, waarna de plaatselijke bevolking (de Annunaki) kan interacteren met de mensheid. Daar lachen wij heel hard om.

      Maar er zou natuurlijk best een planeet voorbij Neptunus kunnen zijn, waarom niet? Maar die planeet komt nooit dicht bij de zon en is niet het thuis van een buitenaardse beschaving die zich voordoen als goden.

Laat een antwoord achter aan Enceladus Reactie annuleren

*