28 maart 2024

Rode superreus Betelgeuze borrelt en bubbelt aan alle kanten

Credit: Hubble European Space Agency / Akira Fujii

Betelgeuze (α Orionis) is de heldere rode ster in het sterrenbeeld Orion, linksboven van de drie gordelsterren te zien, pakweg 650 lichtjaar verwijderd van de aarde. Het is een veranderlijke rode superreus, een enorme ster wiens straal 1100 keer die van de zon is. Het is ook een veranderlijke ster, met een periode van enige honderden dagen. Het is een ster waarvan de sterrenkundigen denken dat ‘ie ‘binnenkort’ als supernova zal exploderen – lees: tussen nu en pakweg 100.000 jaar, maak je geen zorgen hierover. Omdat Betelgeuze zo groot is en relatief dichtbij staat is het al tientallen jaren een veel bestudeerd hemelobject. Recente waarnemingen laten zien dat Betelgeuze enorm veel gas en stof uitblaast, die naar verschillende richtingen gaan (zie de afbeelding hieronder)

De asymmetrische vorm van Betelgeuze (boven: visueel licht, onder: gepolariseerd visueel licht), in verschillende golflengten. De fotosfeer van Betelgeuze, diens zichtbare oppervlakte, is de gestreepte rode cirkel. Credit: P.Kervella et al.

Men denkt dat sterren zoals Betelgeuze zeer veel massa verliezen door de enorme sterrenwinden, welke vermoedelijk verband houden met grote convectiestromen in de ster. Wat sterrenkundigen hopen is dat ze door regelmatig dit soort waarnemingen te doen ze een soort van filmpje kunnen maken van het borrelen en bubbelen van sterren zoals Betelgeuze.Nog even over de omvang van Betelgeuze: hij mag dan wel supergroot zijn – zoals gezegd is z’n straal 1100 keer die van de zon, de bol van de zon past maar liefst 1.300.000.000 keer (!) in het volume van Betelgeuze – maar hij is met een massa van tussen de 8 en 20 zonsmassa niet superzwaar. De gemiddelde dichtheid van Betelgeuze is dan ook een stuk lager dan die van de zon, 1,4 gram per kubieke cm voor de zon respectievelijk 1,2 miljardste gram per cm³ voor Betelgeuze. Die dichtheid van Betelgeuze is een miljoen keer minder dicht dan van de atmosfeer op aarde op zeeniveau, het is de dichtheid van een vacuüm in een thermosfles. In die zin is Betelgeuze dus een heet rood vacuüm, zoals Brian Koberlein ‘m noemt. Zouden de zon en Betelgeuze dezelfde gemiddelde dichtheid hebben dan zou het verschil in grootte tussen de twee sterren een stuk kleiner zijn, zoals je hieronder ziet (waarin ook Rigel te zien is, die andere heldere ster in Orion, ?Orionis, rechtsonder in de afbeelding bovenaan).

Bron: Astrobites + Koberlein.

Share

Comments

  1. Enceladus zegt

    Als we ’tussen nu en 100.000 jaar’ letterlijk mogen nemen, dan hoeven we ons inderdaad geen zorgen te maken, want zou er pas over 650 jaar op zijn vroegst iets te merken zijn. Of betekent ‘nu’ in dit geval dat de ster ook al in het jaar 1365 ontploft kan zijn en we dat dus eerdaags zouden kunnen merken?

    groet,
    Gert (Enceladus)

    • Zeker, dat laatste kan. Het lichtfront kan onderweg zijn en nu elk moment bij ons aankomen. Maar waarschijnlijker is dat er nog niks onderweg is en de supernova nog af moet gaan.

  2. Floep. En daar gaat onze dampkring. En. We hebben ruimtepakken nodig om te kunnen overleven op onze planeet aarde. En al het water verdwijnt. Om dan nog niet te spreken over die gevaarlijke zonnestraling. Onze aarde is met de klap een tweede Mars geworden.

Speak Your Mind

*