28 maart 2024

Begeleider van M51 bevat ‘boeren latend’ superzwaar zwart gat

Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Texas/E.Schlegel et al; Optical: NASA/STScI

Met de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra heeft men in het centrum van het sterrenstelsel NGC 5195, de begeleider van het bekende sterrenstelsel M51 (NGC 5194) in het sterrenbeeld Jachthonden (Canis Venatici) een actief superzwaar zwart gat ontdekt. Rondom dat zwarte gat zijn twee ringen van heet, röntgenstraling uitzendend gas ontdekt, ringen die door het zwarte gaten tijdens uitbarstingen in het verleden moeten zijn uitgebraakt. De ene ‘boer’, de binnenste ring vormend, moet zo’n 1 á 3 miljoen jaar geleden zijn ‘gelaten’, de buitenste ring tussen drie en zes miljoen jaar geleden. Hieronder zie je de twee ringen aangegeven en de plaats van het zwarte gat – hierboven hetzelfde gebied, met een optische door Hubble gemaakte foto waarop je M51 en de diens begeleider NGC 5195 ziet.

Credit: X-ray: NASA/CXC/Univ of Texas/E.Schlegel et al; Optical: NASA/STScI

Buiten de tweede, buitenste ring, heeft men een gebied gevonden, waar zich zogeheten HII regio’s bevinden. Dat is geïoniseerde waterstofstraling, veroorzaakt door jonge, hete sterren. Kennelijk zorgt het hete, door het zwarte gat uitgestoten gas, voor een soort schokgolf, waardoor het koelere gas in NGC 5195 samendrukt en er sterren worden gevormd. Men denkt dat NGC 5195 en M51 in een gravitationele interactie met elkaar zijn en dat daardoor het zwarte gat in de begeleider af en toe periodes van activiteit vertoont. Resultaten van dit onderzoek werden vandaag gepresenteerd op de 227e bijeenkomst van de American Astronomical Society (AAS), die deze week in Kissimmee, Florida, wordt gehouden. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*