De plek aan de hemel waar ASASSN-15lh plaatsvond. Credit: Wayne Rosing/The Dark Energy Survey, B. Shappee and the ASAS-SN teamRead
Op 14 juni vorig jaar werd met het All Sky Automated Survey for SuperNovae (ASAS-SN) netwerk een supernova ontdekt in een ver sterrenstelsel – hierboven een impressie van hoe dat er in ‘a galaxy far, far away‘ uit zou zien. Normaal gesproken routinewerk, zo’n ontdekking gebeurt gemiddeld eens per twee dagen. Maar ASASSN-15lh, zoals de catalogusnaam van de supernova kwam te luiden, was wel heel bijzonder. Normaal gesproken is het bereik van het netwerk, dat met twee kleine, geautomatiseerde telescopen de hemel afstruint naar supernovae, tot zo’n 350 miljoen lichtjaar ver weg, supernovae daarbinnen kunnen worden gespot. Maar door de roodverschuiving van het licht van ASASSN-15lh te meten kon men de afstand bepalen en die was veel verder weg: 3,8 miljard lichtjaar, ruim tien keer verder dus. Uit de metingen bleek dat deze supernova veel helderder was dan alle voorgaande waargenomen supernovae. Al een jaar of twintig kent men een zeldzame klasse van superheldere supernovae of hypernovae, maar zelfs binnen die klasse is ASASSN-15lh een buitenbeentje. Normaal gesproken zijn supernova in hun eentje maximaal net zo helder als alle sterren van de Melkweg bij elkaar, dat zijn er zo’n honderd miljard. ASASSN-15lh produceerde in z’n eentje in korte tijd net zo veel licht als tien keer de Melkweg en hij was twee keer zo helder als de helderste hypernova.
Links het sterrenstelsel van ASASSN-15lh in 2014, dus voor de supernova, rechts in 2015 toen ASASSN-15lh verscheen. Credit: Wayne Rosing/The Dark Energy Survey, B. Shappee and the ASAS-SN teamRead
Probleem is dat deze supernova zo helder was dat gangbare modellen ervoor tekort schieten. Voor de hypernovae gaat men uit van magnetars als bron, kernen van heel zware sterren die ineenstorten tot een zeer snel roterende neutronenster van zo’n twintig kilometer in doorsnede en die een extreem sterk magnetisch veld heeft. Berekeningen van een groep astronomen – vorige week vrijdag in Science gepubliceerd – laten zien dat de ontploffende ster meer massa moet hebben gehad dan de astronomen voor mogelijk houden. Er moet dus een zwaardere ster zijn geëxplodeerd, iets wat de huidige modellen niet toelaten, of er moet iets heel anders zijn geëxplodeerd. Maar ja, wat dan?
De helderheidscurve van enkele supernovae, waaronder ASAS-SN-15lh. Credit: Wayne Rosing/The Dark Energy Survey, B. Shappee and the ASAS-SN teamRead
Bron: NRC Next 15 januari 2015 + New Scientist. [Update 16 januari 12.45 uur] Op Twitter kwam ik nog een interessante connectie van deze hypernova met een ander fenomeen, de zwaartekrachtsgolven. Deze super-supernova verscheen op 14 juni en volgens de – zoem zoem – geruchten zouden die events van LIGO ook rond dezelfde tijd zijn waargenomen.
@partialobs Report of the new super-supernova came out mid last year @ ~ time the rumor mill says the strange signal appeared at #LIGO
— Tabby’s Star (@TabbysStar) January 15, 2016
