29 maart 2024

Planeet-in-wording ontdekt bij dubbelster

Artist’s impression van de protoplanetaire schijf rond de dubbelster HD 142527, gebaseerd op gegevens van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). De schijf vertoont een opvallende stofboog (rood) – mogelijk het begin van planeetvorming. Credit: : B. Saxton (NRAO/AUI/NSF).

Astronomen hebben ontdekt dat het gas en stof in de protoplanetaire schijf rond de dubbelster HD 142527 niet gelijkmatig verdeeld is. Een deel van de schijf vertoont een opvallend gebrek aan gas. Dat kan erop wijzen dat hier een nieuwe planeet aan het ontstaan is.HD 142527 staat op een afstand van 450 lichtjaar in het zuidelijke sterrenbeeld Wolf. De slechts ongeveer 1 miljoen jaar oude dubbelster bestaat uit een ster die iets meer dan tweemaal zoveel massa heeft als onze zon, en een kleine begeleider van ongeveer een derde zonsmassa. Hun onderlinge afstand bedraagt ongeveer anderhalf miljard kilometer – iets meer dan de afstand zon-Saturnus. Dat HD 142527 omgeven is door een schijf van gas en stof is al twintig jaar bekend. Maar pas sinds de ingebruikname van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) – een speciale radiotelescoop in het noorden van Chili – laten de fysische processen die zich in deze schijf afspelen gedetailleerd onderzoeken.Nieuwe ALMA-opnamen laten zien dat HD 142527 is omgeven door een brede ellipsvormige ring. Deze ring bestaat grotendeels uit gas, waaronder twee soorten koolstofmonoxide. Maar in een groot boogvormig segment ervan is de gasconcentratie opvallend laag. Volgens de astronomen kan deze sikkelvormige stofwolk worden toegeschreven aan gravitationele krachten die uniek zijn voor dubbelstersystemen. Het ontbreken van gas wordt waarschijnlijk veroorzaakt doordat het daar aanwezige gas zich als ijs op stofdeeltjes heeft afgezet. Dit proces zou de kans vergroten dat stofdeeltjes aan elkaar blijven plakken en uiteindelijk kunnen uitmonden in de vorming van planeten. Over het ontstaan van planeten rond dubbelsterren bestaat nog veel onzekerheid. Tot voor enkele jaren gingen astronomen ervan uit dat het gravitationele getouwtrek tussen twee sterren nadelig is voor de vorming van planetenstelsels. Maar uit waarnemingen blijkt dat er wel degelijk planeten bestaan die in stabiele banen om dubbelsterren draaien. Bron: Astronomie.nl.

Share

Speak Your Mind

*