28 maart 2024

Astronomen vinden zeldzame nep-supernova in nabij sterrenstelsel

Het sterrenstelsel NGC 300, het thuis van de nepsupernova. Dit nabije spiraalstelsel staat op een afstand van slechts 6 miljoen lichtjaar en maakt geen onderdeel uit van een groep. In plaats daarvan staan NGC 300 en z’n begeleider NGC 55 precies tussen de Lokale Groep en de nabije Sculptor Groep in. Dit sterrenstelsel is ongeveer half zo groot als onze Melkweg, heeft nauwelijks een centrale verdikking, en wemelt van de stervormingsgebieden (waaronder eentje met een diameter van 2000 lichtjaar!!) Credit: NASA/JPL-Caltech/OCIW

Astronomen hebben een nepsupernova waargenomen in het sterrenstelsel NGC 300. De “nieuwe ster” verscheen in mei 2010 en de gebeurtenis ging de boeken in als SN2010da. Maar toen gebeurde er iets onverwachts. Bij een supernova stort een zware ster onder zijn eigen gewicht ineen, waarna twee dingen tegelijk gebeuren. De kern van de ster blijft instorten, waarvan uiteindelijk een neutronenster of een zwart gat het resultaat zal zijn. De rest van de ster wordt in een cataclysmische explosie het heelal ingeschoten. Zowel een pas gevormde neutronenster als een zwart gat zouden na enkele weken onzichtbaar moeten worden. In dit geval bleef op de plaats van de explosie echter een ster zichtbaar! Dat betekent dat SN2010da een zogenaamde nep-supernova moet zijn geweest – een titanische explosie aan het oppervlak van een massieve ster, meestal veroorzaakt door een begeleider. Iets soortgelijks is in onze Melkweg in de 19de eeuw gebeurd, toen Eta Carinae (normaal een zwak sterretje) maandenlang de helderste ster aan de hemel werd. Nou, case closed, zou je denken toch? Helaas, een paar maanden later gebeurde opnieuw iets onverwachts: er werd ontzettend veel röntgenstraling waargenomen vanaf de positie van SN2010da – röntgenstraling van het soort dat meestal bij neutronensterren kan worden aangetroffen. Wacht, wat? Als het geen echte supernova is geweest, kan er toch ook geen neutronenster zijn gevormd? Wat is hier aan de hand? Dit alles kan maar één ding betekenen: we hebben voor het eerst een nepsupernova gezien in een dubbelstersysteem waarbij de begeleider een neutronenster is! Die neutronenster is vermoedelijk “aan” gezet door de explosie aan het oppervlak van de primaire ster. Trouwens, die neutronenster moet in het kosmische recente verleden zelf een massieve ster zijn geweest die supernova is gegaan (een echte dit keer). Het is opmerkelijk dat de begeleider (van 20 tot 25 zonnemassa’s) bij die explosie niet is weggeslingerd. Dat maakt deze dubbelster op meerdere manieren een uniek en bijzonder exemplaar. Bron: University of Washington.

Share

Speak Your Mind

*