29 maart 2024

In 1916 dacht Einstein dat zwaartekrachtsgolven bestaan, twintig jaar later dacht ‘ie daar duidelijk anders over

Impressie van de twee zwarte gaten die samensmelten en daarmee GW150914 vormen. Credit: : SXS/CC BY-NC 3.0.

Sinds een week geleden hebben we niet alleen het indirecte bewijs voor het bestaan van zwaartekrachtsgolven – het in 1974 door Taylor en Hulse waargenomen baanverval van de binaire pulsar PSR B1913+16 – maar ook het directe bewijs voor het bestaan er van in de vorm van de waarneming met Advanced LIGO op 14 september 2015 van de zwaartekrachtsgolf GW150914. In alle berichten kunnen we lezen hoe mooi het wel niet is dat dit bewijs in 2016 wordt bekendgemaakt, exact honderd jaar nadat Albert Einstein het bestaan ervan in dit artikel voorspelde. Ik heb er net zo hard aan meegedaan, dat geef ik direct toe. Minder bekend is echter dat Einstein twintig jaar later samen met Nathan Rosen een artikel publiceerde, genaamd ‘Do gravitational waves exist?’, waarin hij het bestaan ervan ontkende! In de zomer van 1936 stuurde hij dat artikel naar het gezaghebbende vakblad Physical Review. De hoofdredacteur daarvan was John Torrance Tate (1889-1950) en die stuurde het artikel voor peer review op naar een collega natuurkundige, vermoed wordt de Amerikaanse kosmoloog Howard Percy Robertson. Die keurde het artikel van Einstein en Rosen af en Tate liet het tweetal vervolgens weten dat hij het niet zou publiceren. Einstein was daar woedend over en dat liet hij Tate tamelijk gemaskeerd weten middels een kort briefje – links hieronder het Duitse origineel, rechts de Engelse vertaling (Lubos Motl in de bron heeft de versie zoals Einstein ‘m eigenlijk bedoelde).

Einstein wilde nooit meer een artikel naar the Physical Review sturen en daar heeft ‘ie zich ook keurig aan gehouden. Het artikel van hem en Rosen werd vervolgens geplaatst in het totaal onbekende ‘Journal of the Franklin Institute‘, welk blad het in 1937 publiceerde. Waarom Einstein twintig jaar na z’n oorspronkelijke voorstel van mening was veranderd is weer een heel apart verhaal, daar zal ik later nog wel op terugkomen. Maar hier constateer ik dat Einstein wel vaker van dat soort dwalingen had. In 1917 kwam hij met het idee van de Kosmologische Constante, waarmee hij een factor in z’n zwaartekrachtsvergelijking introduceerde om een stabiel heelal te krijgen. Later verwierp hij dat idee, toen bleek dat het heelal expandeert, en noemde hij het z’n grootste blunder. Maar wat bleek in 1998: het heelal expandeert steeds sneller en de oorzaak daarvan is… de Kosmologische Constante in de vorm van de donkere energie. En nu dan weer de zwaartekrachtsgolven, die ondanks z’n verzet in 1936, wel degelijk blijken te bestaan. Briljant, maar wispelturig mannetje, die Einstein. 😀 Bron: The Reference Frame.

Share

Comments

  1. Ik zit nog met vragen, kan iemand me dit uitleggen. Wat voor soort energie zit er in een zwaartekrachtgolf? En hoeveel energie kost het om de ruimte uit te rekken? Ik ken de potentiële energie, kinetische energie, warmte. Maar hoe moet ik mij deze soort energie voorstellen?

    • Zie het als meetpunten die er op je liniaal tussen gestopt worden, tijdelijk, en in de andere richting er tussenuit gepakt. En dat dan in een golvende beweging. Ruimte wordt dan in de ene richting in elkaar gedrukt en in de andere richting uitgerekt. De materie die er tussen zit wordt a.h.w. herverdeeld. Die herverdeling van ruimte is zeer miniem en slechts met laser-interferentie te meten.
      Als meerdere detectoren op aarde tegelijk kort achter elkaar dezelfde golf zien langskomen dan is dat een sterke aanwijzing dat het om zo’n rimpeling in de ruimte gaat, al helemaal als zo bepaald kan worden dat deze zich met de lichtsnelheid voortplant.

  2. En zijn beroemde E=MC^2 lag eigenlijk ook al voor het oprapen door het werk van Fritz Hasenöhrl en Poincaré.
    Ik meen gelezen te hebben dat hij vlak voor zijn publicatie de formule nog heeft aangepast, deze keer gelukkig correct, dat wel (en alle credits).
    http://physicsworld.com/cws/article/news/2011/aug/23/did-einstein-discover-e-equals-mc-squared

    • Tijddilatie en lengtecontractie ook, maar ik denk dat de grote stap is geweest dat hij deze en andere effecten heeft kunnen uitleggen als veroorzaakt door de vervorming van ruimtetijd.

Laat een antwoord achter aan Wouter Reactie annuleren

*