28 maart 2024

Bewijs gevonden voor planeetvorming in aarde-achtige baan rond jonge ster

ALMA-opname van de schijf rond de jonge ster TW Hydrae.

Deze nieuwe opname van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) toont de kleinste details die ooit in de planeetvormende schijf rond de nabije zonachtige ster TW Hydrae zijn waargenomen. De schijf vertoont een intrigerende onderbreking op dezelfde afstand van de ster als de afstand tussen zon en aarde. Dat kan erop wijzen dat hier een jonge versie van onze eigen planeet, of anders een zwaardere superaarde, aan het ontstaan is.

De ster TW Hydrae is een populair onderzoeksobject voor astronomen. Dat komt doordat hij relatief dichtbij staat (175 lichtjaar van ons vandaan) en ook heel jong is (ongeveer 10 miljoen jaar). Bovendien is de schijf zo georiënteerd dat astronomen deze recht van ‘boven’ waarnemen, waardoor de protoplanetaire schijf geen perspectivische vertekening vertoont.’Eerdere onderzoeken met optische en radiotelescopen hebben bevestigd dat TW Hydrae is omgeven door een opvallende schijf die structuren vertoont die er sterk op wijzen dat er planeten beginnen samen te klonteren,’ zegt Sean Andrews van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in Cambridge, Massachusetts (VS), en hoofdauteur van een artikel dat vandaag in Astrophysical Journal Letters wordt gepubliceerd. ‘De nieuwe ALMA-opnamen geven een ongekend gedetailleerd beeld van deze schijf die, naast een aantal concentrische stofrijke, heldere ringen, enkele lege, donkere gordels vertoont. Een van die structuren kan erop wijzen dat er een planeet in een aarde-achtige omloopbaan aan het ontstaan is.‘Ook de opvallende leemten op drie miljard en zes miljard kilometer van de centrale ster – afstanden die vergelijkbaar zijn met de afstanden zon-Uranus en zon-Pluto – zijn waarschijnlijk het gevolg van het planeetvormingsproces. De planeten-in-wording die om de ster draaien vegen het stof en gas in de omgeving van hun omloopbaan op en loodsen het resterende materiaal naar de scherp begrensde ringen.

ALMA-opname van de planeetvormende schijf rond de jonge, zonachtige ster TW Hydrae.

Voor de nieuwe waarnemingen van TW Hydrae, waarbij details zijn vastgelegd die in omvang vergelijkbaar zijn met de afstand tussen de aarde en de zon (ongeveer 150 miljoen kilometer), detecteerden de astronomen de zwakke radiostraling van de ongeveer één millimeter grote stofdeeltjes in de schijf. Om deze gedetailleerde waarnemingen mogelijk te maken, werden de schotelantennes van ALMA zo ver mogelijk uit elkaar gezet. In die configuratie, waarbij de maximale afstand tussen de schotels 15 kilometer bedraagt, worden de scherpste opnamen verkregen. ‘Dit is de scherpste opname van een planetaire schijf die ALMA ooit heeft gemaakt, en dit record zal ook niet snel worden verbeterd!‘, zegt Andrews [1]De scherpte van de opnamen van HL Tauri was vergelijkbaar met deze nieuwe waarnemingen, maar omdat TW Hydrae veel dichter bij de aarde staat, zijn in deze schijf kleinere details te zien..’TW Hydrae is heel bijzonder. Het is de dichtstbijzijnde protoplanetaire schijf die we kennen en deze vertoont mogelijk sterke overeenkomsten met ons zonnestelsel, toen dat nog maar 10 miljoen jaar oud was,‘ aldus mede-auteur David Wilner, eveneens van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.Eerdere ALMA-waarnemingen van een andere ster, HL Tauri, laten zien dat zelfs nóg jongere protoplanetaire schijven – van amper 1 miljoen jaar oud – dergelijke tekenen van planeetvorming kunnen vertonen. Door de oudere schijf van TW Hydrae te onderzoeken, hopen astronomen meer inzicht te krijgen in het ontstaan van onze eigen planeet. Ook willen astronomen erachter zien te komen hoe ‘gewoon’ de waargenomen structuren in de schijven rond jonge sterren zijn en hoe zij zich mettertijd ontwikkelen.

Bron: European Southern Observatory.

Voetnoten

Voetnoten
1 De scherpte van de opnamen van HL Tauri was vergelijkbaar met deze nieuwe waarnemingen, maar omdat TW Hydrae veel dichter bij de aarde staat, zijn in deze schijf kleinere details te zien.
Share

Comments

  1. ik roep ook maar wat zegt

    Dit zegt toch nog niks? Niet om af te kraken ofzo hoor, natuurlijk. Maar planeten rond een jonge ster migreren toch nog vaak hele einden? Tenminste, als ik lees over de geschiedenis van ons eigen zonnestelsel wordt dat wel altijd genoemd. Ook dat er nog een paar klappers van jewelste hebben plaatsgevonden waardoor het planeten aantal is teruggebracht van een stuk of 20 naar de 8 van nu (misschien wel 9, maar die laatste moet nog wel even gespot worden :))

Speak Your Mind

*