Site pictogram Astroblogs

Lichtecho’s gebruikt om de omvang van binnenzijde protoplanetaire schijf te meten

Impressie van een ster omgeven door een protoplanetaire schijf. Credit: NASA/JPL-Caltech.

Sterrenkundigen van de Universiteit van Arizona hebben voor het eerst lichtecho’s gebruikt om te meten hoe groot de binnenzijde is van een grote protoplanetaire wolk van gas en stof rondom een ster. Het gaat om de ster YLW 16B, een zogeheten T-Tauri ster die nog maar één miljoen jaar oud eh… jong is en die 400 lichtjaar van de aarde staat. Die ster is met de infrarood-ruimtetelescoop Spitzer van de NASA en op aarde met vier telescopen bestudeerd en daarbij keek men naar de zogeheten “photo-reverberations” van de ster, ook wel de  lichtecho’s genoemd. Een ster straalt naar alle kanten licht uit, maar als zo’n ster omgeven is door een dichte schijf van gas en stof zal een deel van dat licht weerkaatsen door de binnenzijde van die schijf en dan de andere kant opgaan, met een vertraging van ongeveer een minuut (afhankelijk van de afstand) ten opzichte van licht dat rechtstreeks die kant op ging. Hieronder wordt dat idee van die lichtecho geschetst.

Zo ontstaat een lichtecho door een protoplanetaire schijf. Credit: NASA/JPL-Caltech.

Gedurende twee nachten werd YLW 16B waargenomen door een batterij instrumenten en de uitkomst was dat men in staat was de vertraging te meten van licht dat rechtstreeks naar de aarde werd gezonden en licht dat ons via een echo bereikt, een vertraging die 74,5 ± 3,2 seconden bedroeg. Hieruit bleek dat de binnenzijde van de protoplanetaire schijf rondom YLW 16B 0,084 astronomische eenheid van de ster verwijderd is, dat is zo’n 12 miljoen km, 8% van de afstand aarde-zon, een kwart van de afstand Mercurius-zon. De dikte van de schijf kon men niet direct meten, maar de sterrenkundigen hebben wel de indruk dat die schijf relatief dik moet zijn. Dát de protoplanetaire schijven – waar uiteindelijk planeetstelsels zoals het zonnestelsel in kunnen ontstaan – zo’n gat in het midden hebben is al langer bekend en de oorzaak is ook bekend: de sterke straling van de ster ioniseert het gas rondom en het stof wordt door de hitte van de ster verdampt. Hier het vakartikel over de studie aan YLW 16B. Bron: Universiteit van Arizona.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten