28 maart 2024

Een avondje astrofotografisch tijdreizen…….

Orionnevel op Ilford HP 5 zwart-witfilm

Yep…..ik geef het (alweer) volmondig toe, ik ben een m(J)an met een behoorlijke zwak voor het verleden. Kan ook eigenlijk niet anders als je  directeur bent van een bedrijf dat is opgericht in 1745, welke sinds 1817 gevestigd is in een pand daterend uit 1531, waar ik danweer de vijfde generatie ben die daar werkzaam in is, mijn (semi)dagelijks waggelend transport…eh…ook niet meer zo jong is en als je net je  40 jaar oude kindertelescoopje willens en wetens hebt omgebouwd voor “het betere digitale astrofotografie-werk”..Eh…Need I go on???? Ik dach het nie!!MAAR…..het kan nog een stapje erger/leuker!!! Dit afhankelijk of je een aanhanger bent van hypermodern, ge-automatiseerd computer bling bling met heel veel luxe en knopjes danwel een liefhebber van plezant onhandig,  hopeloos achterhaald, volledig “hands on” maar ozo aandoenlijk automobilistisch danwel astronomisch “oud ijzer”.Een paar maandjes geleden (dit blogje heeft een wat langere incubatie-tijd nodig gehad dan “normaal”) vergezelde ik voor de gezelligheid even mijn onvolprezen wederhelft naar “de lokale foto-boer om de hoek” want er moesten effe rap een paar pasfoto’tjes worden gemaakt voor het te verlengen paspoort…niet bijzonders dus. Echter terwijl er in het pasfotografische achterkamertje hard gewerkt werd aan het verkrijgen van  de correcte paspoortvriendelijke boeventronie (zoals U ook wel zult hebben ervaren, een niet altijd gemakkelijke opgave!!) had ik even royaal de tijd om deze (heerlijk!!) ouderwetse foto-winkel, deze “Tardis der kleine commercie”eens goed in mij op te nemen. De “Tardis”,  zoals U waarschijnlijk wel (niet??) zult weten,   is  het overbekende vervoermiddel van ene….Dr Who, de hoofdpersoon van die (vond/vind ik) best wel  een beetje enge (met die vreselijke Darlicks..oh neeeeee!!) gelijknamige engelse SF-serie.Eén van de vele enge hobbies van diezelfde Dr Who was….o.a…..tijdreizen….enne….dat tijdreisgevoel was nu  precies hetgeen wat hier,  als een schier onvermijdelijk natte maar toch ook wel weer prettig warme dweil,  over mij heen kwam vallen,  toen ik met  al mijn zintuigen de inhoud van die vele vitrinekasten vol met NIET voor de verkoop bestemde oude fotografie-speelgoedjes tot mij nam. Echter welke schim uit het natte fotografisch verleden  ik opeens  WEL te koop zag liggen, dat was een hele kudde kleinbeeld Zwart-wit filmpjes, met de, voor een recentelijk voorheen nog fanatieke zogenaamde “natte fotograaf”, ozo bekend klinkende naam…Ilford HP5!!!”Wow…now there is a blast from the past” zoals we dat in goed nederlands plegen te zeggen. Zoals U wellicht nog wel weet, heb ik het lang volgehouden als het ging om het  “kieken van de hemel op de natte manier”. Dit  met de beroemde (??) zogenaamde “HEMA-methode”,  middels  eigen merk kleurennegatieffilmpjes,  welke ik dan vervolgens, heel gezellig,  de “morning after” bij één uursservice van de HEMA in Dordt,  als het even niet druk was ter plekke volgens “speciaal recept” door toffe gozer Peter kon laten ontwikkelen en afdrukken. Toen die één uursservice echter toch uiteindelijk werd opgeheven en Peter naar de, voor een doorwrocht vegetarier niet zo..eh..aantrekkelijke,  worstenbroodjes afdeling werd “gepromoveerd” is ook deze “doorwrocht natte m(J)an dan toch maar “droog digitaal” gegaan. Iets waar ik overigens totaal,  maar dan ook echt totaal GEEN spijt van heb, hoor!!!Die zogenaamde HEMA-methode was tevens het eindpunt van mijn bescheiden “natte astrofotografische loopbaan” die ooit heel lang geleden begon  met….. zwart-filmpjes zoals bijvoorbeeld die bewuste Ilford HP5 en ook vooral niet te vergeten de befaamde Kodak Tri-X filmpjes.  Jemig de pemig, ik zie mezelf  nog zitten, als jong ventje,  in mijn zelf ingerichte DOKA onder de trap , ” zo high als een vlaamse papegaai” vanwege de zwaarchemische ontwikkel, stop en fixeerbad-dampen,  waarin ik dan urenlang met mijn snufferd in had gezeten!!Oh….ennne….voor de jeugdigen onder ons, DOKA is de afkorting “donkere kamer” In die donkere kamer kon je zelf, met behulp van vele niet echt gezonde chemicaliën (Rodinal, weet je nog, oudje!!?)  je filmpjes ontwikkelen en afdrukken…en..heeft dus niets van doen met die..eh….spannende (??) “hormonaal-chemische spelletjes” van de hedendaagse  “dark rooms”, eh…voorzover ik daar overigens iets van af weet, hoor..hihi!!Afijn, hoewel ik dus ook “vroegah toen ik nog jong was” best wel veel aan astrofotografie heb gedaan, bleven deze aktiviteiten echter toch eigenlijk wel een beetje beperkt tot het wat simpeler werk zoals dingen als “sterrensporen en zo”. Dit omdat ik TOEN niet beschikte over twee essentiele zaken die ik NU wel heb..en dat is in de eerste plaats toch vooral heel, heel belangrijk…een solide parallactische montering in de vorm van die weergaloze “unsung hero of modern day astrophotography”, de Skywatcher EQ6-montering….enne…in de tweede plaats, iets minder essentiél,  maar toch, mijn 11,5cm Newton die toen niet fotografisch geschikt was maar nu wel!! Wat ik TOEN echter wel al had enne NU nog steeds heb, dat waren/zijn mijn oerdegelijke spiegelreflexcamera uit het land van “Oom Vladimir P. te Moskou”…..een ZENIT B…..en tevens ook….mijn evenzo oerdegellijke 1969 18 pk 2CV’tje uit het land van “André C. te Parijs”, TOEN het astronomisch clubtransportmiddel van de JWG afdeling Dordrecht, waar o.a. Arie et moi ooit onzer beider..eh…”..snik…glansrijke (??) amateursterrekundige carriëre” als lichtelijke opgeschoten nerds zijn begonnen.Tja….en op dat moment kwam het opeens allemaal als in een flits tegelijk samen, als ware het een monstermeteoor aan een heldere Tjeljabinsk-hemel……IK piep gezellig aan boord van die “Tardis der kleine commercie”, die (astro)fotografische tijdmachine en ik laat me verleiden tot de  aanschaf  zo’n Ilford HP5 filmpje aan en ik ga  doen wat ik 35 jaar geleden niet heb kunnen doen……Ik ga met de voormalige JWG club-eend (die ik normaal nooit meeneem als ik ga fotograferen omdat ie nog een 6Volts installatie heeft) en met mijn 11,5cm Newton/ZENIT-B combinatie  lekker een avondje stom ouderwetsch nostalgisch, nat, zwart-wit fotograferen!!Oh…enne…lieve dames en beste heren, zoiets als nostalgisch nat/ zwart-wit doe je natuurlijk alleen maar voor de beleving en echt niet voor “het beste resultaat en zo” want vergeleken bij het gemak en de kracht van de hedendaagse moderne digitale astrofotografie kan het eindresultaat  natuurlijk absoluut niet in de schaduw hiervan staan. Dit gezegd hebbende moet ik ook weer bekennen dat ik heel zeker weet dat ik dertig jaar geleden met het eindresultaat van dit avondje natte astrofotografie zo trots zou zijn geweest als “een iets met zeven ietsjes”!!!!ECHTER……hoewel ik me dus echt kostelijk heb vermaakt met dit astrofotografische tijdreisje, weet ik echter ook wel weer helemaal waarom ik  uiteindelijk toch maar heel fijn “digitaal gegaan ben, hoor”!!…Kolere, wat een..eh…geweldig leuke ellende is/was “dat natte gedoe”, zeg. Ik bedoel maar…..je hebt totaal geen controle….effe ter plekke je subje checken, ho maar….wat zeg ik, subjes maken en dan lekker op de computer stacken is er zoiezo al helemaal niet bij…….Nope, het is gewoon maar een beetje “op de gok een plaatjes schieten met een op de gok bepaalde belichtingstijd”….en dan vervolgens  maar liefst minimaal drie weken (!!) wachten voordat je je, door een non-deskundige afgewerkte en dus vaak verpeste, zielige compleet mislukte afdrukjes, het miserabele eindresultaat van een hele nacht zweten en zwoegen onder de ogen krijgt!!! Oh…enne…dan heb ik het nog niet eens over die eeuwige natte irritatie c.q. droevenis van “doorgeknipte negatieven”…………..”Maar meneer toch, Er staat toch helemaal nietzz op het negatief,  behalve een paar lullige puntjezzz…zeker vuiltjezzz op de lenzzz”…. Nee eikel, je hebt net…grrrr….met je hoegenaamde duffe “vakman-schaar”  mijn  zwaarbevochten opname van het Zevengesternte (Messier 45) doormidden geknipt…..aaaarrrrghhhhhh!!!En..ach….wat een verspillende en dure manier van werken is dit gedoe, toch….Het was vroegertijden volkomen normaal om een filmpje van 36 opnames te kopen en deze dan vervolgens met slechts drie opnames weer wegtebrengen danwel zelf te verwerken….want ja..ook toen wilde je toch niet vijf jaar wachten op je hemelplaatjes “omdat het filmpje nog niet vol was”…..en dan zat je ook nog eens met het probleem van de (zeker buiten de koelkast!!) beperkte houdbaarheid van dit materiaal.Tja…..en als we het onderwerp “quantum effieciency” eens loslaten op deze materie dan is het helemaal  janken geblazen..want…bij de beste filmpjes piesen/piesten er gemiddeld van de 100 ingevangen fotonen  maar liefst 99 (auw!!!) naast de pot, ofwel een QE van een miserabele slechts 1 procent!!!.  In “het land der digitalen” echter is een gemiddelde QE van zo’n 60 tot 70% redelijkerwijze normaal te noemen en zijn QE’s van in de 90 tegenwoordig zeker niet onmogelijk. Ofwel conseclusie, “vroegah was alles beter”??? Nou..ech nie, hoor,  vergeleken met “alles het natte betreffende” is “droog digitaal” toch echt simpelweg weergaloos superieur….”!!!Zo….en nu weer fluks terug naar de praktijk van dat “heerlijk avondje nostalgisch nat zwart-wit”, welke ik heb doen laten plaatsvinden zo rond Sinterklaastijd. Het opname-materiaal betrof dus een 27DIN zwart wit negatieffilm van Ilford….enne….voor de jeugdige digitaaltjes onder ons, die 27DIN slaat op de gevoeligheid van de film. Op een moderne digitale spiegelreflexcamera doe je dat door het instellen van de zogenaamde ISO-waarde. Een 27DIN film valt onder de categorie “films met een hoge gevoeligheid”, een hoge QE zo U wilt,  bedoeld voor o.a. fotografie onder donkere omstandigheiden of bijvoorbeeld voor “moeilijk werk” zoals sportfotografie waarbij voor het voorkomen van bewegingsonscherpte hele korte sluitertijden nodig zijn.Ik heb tijdens mijn nostalgisch astrofotografisch avondje uit uiteindelijk drie hemel (plus nog wat Aardse) objecten gekiekt. Uiteraard als eerst HET winterse piece de resistance…de Grote Orionnevel. daarna de eeuwige hemelse nummer twee in de vorm van het eerder aangehaalde Zevengesternte, Messier 45….die fraaie open sterrenhoop in het sterrenbeeld de Stier en “om het af te maken” nog een opname van Messier 35…de bekende open sterrenhoop in het sterrenbeeld Tweelingen.De volgende ochtend gewapend met het volgeschoten (nou ja???) filmpje, ouderwetsch verwachtingsvol,  naar de fotovakman om het filmpje te laten “afwerken” (ontwikkelen en afdrukken) . Wat dat “afwerken” betreft kon er “vroegah” trouwens danwel in de eigen DOKA danwel door “de vakfofograaf” nog een paar dingetjes gedaan kon worden om in de afwerking/nabewerkingsfase die gevoeligheid nog eens kunstmatig een extra dreun omhoog te geven.  Dat waren dan technieken zoals het filmpje langdurig behandelden met (koud) stikstofgas of het filmpje langer dan normaal (laten) doorontwikkelen. Maarre….om  de hedendaagse bijna uitgestorven natte vakfotograaf niet teveel op het verwarrende  astrofotografische spek te binden heb ik daar toch maar even van af gezien…enne…  ik ben allang blij dat mijn drie natte opnames van elk 8 minuten ongeschonden niet doormidden geknipt de eindstreep….mijn “astrofotografisch plakboek voor later”…..hebben weten te halen.

Dit alles zo zeer plezant-nostalgisch gedaan hebbende rest mij, m(J)an met een zwak voor het verleden,   nog slechts de prangende vraag der vragen… “of dit ouderwetsche natte gedoe nu al dan niet naar meer smaakt??”…..Nah, dach het nie….!!Als het gaat om mijn persoonlijke keuze tussen vierwiellig  “Modern danwel “oud ijzer” (eventueel aangepast met moderne technieken) dan, nog steeds niet echt onder indruk zijnde van de capaciteiten van “modern blik” en nog heel veel nuttig genoegen belevende aan “oud ijzer”, zie ik mijzelve nog niet zo snel zo’n “modern vierwiellig elektronisch speelhol” de mijne te willen noemen….maarre…. als het gaat om te moeten kiezen tussen mijn ZENIT-B met dat hele hopeloos achterhaalde  “natte filmpjes gedoe”  of  “klinisch zwaar gecomputeriseerd modern droog digitaal”???….Nou dan verzeker ik U, dan gaat die eerstgenoemde met alles erop en eraan nu echt definitief in MIJN vitrinekast, hoor…en dus zal de koers van mijn astrofotografische Tardis er nu zeker eentje zijn met het oog ferm gericht op de (digitale)  toekomst!!!

Share
Over Jan Brandt

Comments

  1. ”Maar meneer toch, Er staat toch helemaal nietzz op het negatief, behalve een paar lullige puntjezzz…zeker vuiltjezzz op de lenzzz”…. Nee eikel, je hebt net…grrrr….met je hoegenaamde duffe “vakman-schaar” mijn zwaarbevochten opname van het Zevengesternte (Messier 45) doormidden geknipt…..aaaarrrrghhhhhh!!!”

    🙂 🙂 🙂
    ha ha ha. Geweldig jan

    • Jan Brandt zegt

      Morge Jan, TJa…nu kenne we er om lachen…maarre….er is toendertijd echt, zo kan ik mij nog eng goed voor de geest halen, is er echt menig astrofotografisch traantje gelaten bij het trots(??) aanschouwen van de naar de kloten geknipte “verse negatieven buit”..hihi!! Gelukkig loopt er tegenwoordig (hopelijk..oeps!!) niemand rond met noeste en woeste plannen “om effe de haakse slijper in mijn CMOS’je” te zetten….yihaa..lang leve de vooruitgang!!

  2. Charon zegt

    Ha die Jan !
    Je hebt me door jouw fantastische stukje ook tijd laten reizen ! Ilford HP5 , jaaa dat was een begrip. En ja mijn ZENIT-B ligt op zolder in een doos te verstoffen. Jan, je bent geen steek veranderd, ik hoorde je stem tijdens het lezen van je stuk(je) en meermalen schoot ik hardop in de lach. Je bent toch wel een nostalgicus pus sang. Iets wat je trouwens 35 jaar geleden ook al was ! En dat mag ik graag, het is herkenbaar.
    Jan , dank voor je tijdreis en je humor en je stukje is klasse , CHAPEAU !!! , Ron

    • Jan Brandt zegt

      Gegroet, mijn waarde oud stadsgenoot en tevens ook zeer geacht oud astro-collega…(ja..ja…die foto van die andere waarde oud stadsgenoot c.q. zeer geacht oud collega Mario Pinto, is hiervan het knallend bewijs!!).

      Mijn dank voor de vriendelijke woorden…enne…het (schrijf)genoegen is geheel de mijne, hoor….maarre….mot nu toch wel effe…eh..enigszins zorgelijk nadenken over jouw zinsnede dat ik “vroegah”, 35 jaar geleden toen ik bij wijze spreke pas geboren was, ook al last had van “nostalgische neigingen”…..riekt wel naar een typisch gevalletje van wel erg vroeg oud…hihi!!!

  3. Zeer plezant verhaal over die goede oude ‘natte zwart wit’ tijd Jan! Toevallig gisteren ook nog iets meegemaakt dat refereert aan die goeie ouwe tijd, toen alles nog goed was – hahaha. Ik was met ’t gezin op de Geuzenfeesten in de megapolis in Zeeuws-Vlaanderen genaamd Biervliet – hips – en daar was een rommel- en ambachtsmarkt gaande. Op die markt kwam mijn schoonzoon Marien een ouwerwetse Polaroid camera tegen, zo’n ding die instant foto’s maakt die ter plekke zichzelf ontwikkelen. Die camera heeft ‘ie voor een paar euro gekocht. Er zaten geen losse foto’s bij (geen rolletjes), maar hij kreeg wel een website waar je die kunt bestellen. Hij gaat dus binnenkort weer echte Polaroids nemen. 😀

    • Monique zegt

      Arie in Biervliet, ik in Franeker (Eise Eisinga Planetarium) In de Astrocorner meer daarover. Het planetarium heeft een flinke opknapbeurt gehad (bijna klaar) In de Planetariumkamer bleek onder de blauwe verflaag nog de originele kleur te zitten. Die hebben ze helemaal weer hersteld. Ik vind het knap werk wat die Eisinga door zelfstudie allemaal uitgevogeld heeft. Die moet toch haast wel hoogbegaafd zijn geweest. Het is ook een museum met hele mooie astronomische instrumenten. Wat ik zelf wel grappig vond was het reisplanetarium in blik Smiley
      en de orreries (groot en klein)

    • Jan Brandt zegt

      Arieeeee,
      Zucht…..mot nou niet gekker worden, zeg….Polaroid???????
      Jemig de pemig……da’s echt een compleet geweldige zotte vondst…..en dat daar nu nog gewoon spullen voor te krijgen zijn, wow.!!….
      Eh, zeg maar die tegen die maffe schoonzoon van je dat ik dat ding ook graag eens voor de lol en de nieuwsgierighied van dichtbij in aktie wil zien. Ik ken die dingen eigenlijk alleen maar van de TV-reclames van toendertijd en heb dus zo ding nog nooit van dichtbij in het echie gezien.
      Hmmmm, Wat zou zo’n “kreng” achter een telescoop doen??? Oeps… en hup daar gaat ie weer overboord, mijn zo-even nog ozo plechtige gedane belofte dat mijn astrofotografische blik nu definitief op de toekomscht gericht zou zijn…Het nieuwsgierige mentale vleesch is zwak, zullen we dan maar zegge!!!

Laat een antwoord achter aan Jan Brandt Reactie annuleren

*