29 maart 2024

ALMA vindt de voetafdruk van babyplaneten bij pasgeboren ster

ALMA-waarneming van de stofschijf rond HL Tauri.Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)

Nieuwe waarnemingen die door ALMA (de Atacama Large Millimeter-submillimeter Array) zijn verricht aan de gas- en stofschijf rondom de pasgeboren ster HL Tauri, hebben nieuwe aanwijzingen opgeleverd over het bestaan van planeten in de circumstellaire schijf.Bij eerdere waarnemingen zijn namelijk twee “gaten” gevonden in de schijf, twee banden die vrij lijken te zijn van materiaal. De aanwezigheid van planeten zou een mooie verklaring kunnen vormen voor dit verschijnsel. Planeten hebben immers de neiging om hun omloopbaan schoon te vegen van materiaal. Niet alle astronomen waren overtuigd: er zijn namelijk meerdere mechanismen om het bestaan van de gaten te verklaren. In dat geval zouden de gaten weliswaar stofvrij zijn, maar nog altijd tjokvol met (veel lastiger te detecteren) gas moeten zitten.

De verspreiding van gas (blauw) en stof (rood) rondom HL Tauri. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), Yen et al.

Als gevolg van de nieuwe waarnemingen van ALMA is gebleken dat de gaten niet alleen stofvrij zijn, maar ook gasvrij zijn. Dat betekent dat de aanwezigheid van planeten de meest waarschijnlijke verklaring vormt voor de gaten. Berekeningen hebben uitgewezen dat de planeet in het binnenste gat, op een afstand van 28 AU van de moederster (1 AU is de afstand aarde-zon), een gasplaneet zou moeten zijn van ongeveer 0,8 Jupitermassa’s. Het buitenste gat, op een afstand van 69 AU van de moederster, wordt dan bevolkt door een planeet van 2,1 Jupitermassa’s.Astronomen zitten wel met een probleem opgezadeld. Volgens de gangbare theorie van planeetvorming, core accretion, ontstaat eerst in de loop van enkele tientallen miljoenen jaren een rotsachtige kern, die vervolgens enorme aantallen gas gaat aantrekken. HL Tauri is echter weinig meer dan één miljoen jaar oud en zou dus helemaal geen planeten moeten bevatten. Schijnbaar kunnen Jupiterachtige gasreuzen dus ook razendsnel ontstaan, binnen een miljoen jaar, via een alternatief mechanisme.

Animatie van de omgeving van HL Tauri. Je ziet de schijf met planeten (inzet), omringd door een dikke envelop. Je ziet ook de bipolaire straalstroom van de moederster, een normaal verschijnsel bij piepjonge sterren. Credit: Yin-Chih Tsai/ASIAA EPO

Bron: Phys.org.

Share

Comments

  1. Wybren de Jong zegt

    Bij een andere relatief jonge ster, CI Tau, is ook een zware planeet gevonden. De ster is 2 miljoen jaar oud.
    die:
    http://news.rice.edu/2016/05/26/astronomers-find-giant-planet-around-very-young-star/

Speak Your Mind

*