Voorstelling van een ster die door de getijdewerking van een zwart gat uiteen getrokken wordt. Credits: NASA/Swift/Aurore Simonnet, Sonoma State University
We hebben ‘m al enkele keren eerder op de Astroblogs voorbij zien komen, de röntgenuitbarsting genaamd Swift J1644+57. De Amerikaanse Swift-satelliet had die uitbarsting op 28 mei 2011 gedetecteerd, nu al weer ruim vijf jaar geleden, en toen we er in 2011 over schreven wist men al dat het ging om een uitbarsting die was veroorzaakt doordat een ster te dicht bij een superzwaar zwart gat was gekomen en toen door de getijdewerking uit elkaar is getrokken en is verorberd. De gedachte was op dat moment bij de sterrenkundigen dat die uitbarsting, die zich in een sterrenstelsel 3,9 miljard lichtjaar van ons vandaan afspeelde, gebeurde in de vorm van een jet, een bundel hoogenergetische deeltjes, die vanaf de rotatiepool van het zwarte gat de ruimte in werd gespoten. Het zou dan ook gaan om een blazar, een quasar wiens jet precies naar de aarde is gericht.
J1644+57, zoals waargenomen door de Swift satelliet op 28 mei 2011. Credits: NASA/Swift/Stefan Immler.
In 2012 schreven we er wederom over en toen was het idee dat het mogelijk niet ging om röntgenstraling die als jet is uitgezonden, maar om straling die een soort van echo is, door de weerkaatsing ervan tegen de binnenste wanden van de accretieschijf rondom het zwarte gat. Dat blijkt nu inderdaad juist te zijn. Op basis van nadere analyses van waarnemingen vergaard met enkele collega’s van Swift, de Japanse Suzaku en Europese XMM-Newton satelliet heeft men van J1644+57 de zogeheten quasi-periodieke oscillatie (QPO) waargenomen. Da’s de straling die afkomstig is uit de innermost stable circular orbit (ISCO), de binnenkant van de accretieschijf, die nog net stabiel is en de grens vormt met diens waarneemhorizon, het punt waarbinnen je niet meer kunt ontsnappen uit de zwaartekracht van het zwarte gat. Door deze waarneming is men in staat geweest om die binnenste regionen van de accretieschijf in kaart te brengen. Afgelopen woensdag werd daarover een artikel in Nature gepubliceerd. Hieronder een video over deze bijzondere gebeurtenis in een sterrenstelsel, ver van ons vandaan.
Bron: NASA.
Zwarte gaten….altijd goed leesvoer
Ps Arie, papers/journals achter een betaalmuur is nogal irri. Zelf google ik altijd even op de titel van de paper, en in 99% van de gevallen staat de link naar de gratis arxiv.org versie bovenaan.
Google; “arxiv.org Relativistic reverberation in the accretion flow of a tidal disruption event”
Nu valt deze in de 1% dus een slecht voorbeeld 🙂 maar een stukje omlaag in de zoekresultaten via “Top arXiv papers” beta-site toch gevonden https://scirate.com/
De gratis versie op Arxiv; http://arxiv.org/abs/1606.06736
Misschien snapt men het zo:
1. als je in het Engels een ‘s’ schrijft, dan is dat bij ons een ’t’. Bijvoorbeeld: ‘he eats’ = ‘hij verorbert’