Site pictogram Astroblogs

Herschel laat zien dat het heelal zelfreinigend is

Een klein stukje van het hemelgebied dat door de Herschel-satelliet op ver-infrarode golflengten in kaart is gebracht. Op de foto zijn duizenden stofrijke sterrenstelsels te zien. (The Herschel ATLAS team and the European Space Agency).

Een klein stukje van het hemelgebied dat door de Herschel-satelliet op ver-infrarode golflengten in kaart is gebracht. Op de foto zijn duizenden stofrijke sterrenstelsels te zien. (Credit: The Herschel ATLAS team and the European Space Agency).

Een internationaal team van sterrenkundigen heeft vandaag (29 juni) een catalogus gepresenteerd van het ‘verborgen heelal’, een overzicht van een half miljoen sterrenstelsels, die afgelopen zeven jaar onderzocht zijn middels de Herschel Astrophysical Terahertz Large Area Survey (Herschel ATLAS of H-ATLAS). Het onderzoek is uitgevoerd met de Europese infraroodsatelliet Herschel en het laat de kosmische geschiedenis zien van de energieën die door die sterrenstelsels afgelopen 12 miljard jaar zijn uitgestraald. Ongeveer de helft van de uitgezonden straling van sterren en sterrenstelsels wordt geabsorbeerd door interstellaire korrels, kleine vaste deeltjes die overal in de ruimte tussen de sterren worden gevonden. De andere helft was tot voor kort zoek en vormde daarmee een groot obstakel voor de sterrenkundigen om te proberen de geboorte en levensloop van sterrenstelsels te begrijpen. Maar dat verborgen heelal blijkt nu toch gevonden te zijn en wel door de in 2009 gelanceerde Herschel IR-ruimtetelescoop. De verborgen straling blijkt stofdeeltjes op te warmen en die zenden op hun beurt straling uit in het verre infraroodgedeelte van het elektromagnetische spectrum. Dankzij Herschel ATLAS is die straling in kaart gebracht. Op de afbeelding hierboven zie je de sterrenstelsels van dat verborgen heelal, ieder stipje is zo’n stelsel dat IR-straling uitzendt. Linksboven zie je de Volle Maan en links daarvan het kleine stukje hemel, dat door Herschel onderzocht is – de maan is illustratief voor de grootte van het gebied.

Credit: The Herschel ATLAS team, the European Space Agency, ALMA and NRAO

De sterrenstelsels bevatten zo veel stof dat ze met normale telescopen in zichtbaar licht vrijwel onzichtbaar zijn. De verst verwijderde stelsels kunnen we in infrarood zien omdat hun licht door tussenliggende sterrenstelsels versterkt wordt in de vorm van zwaartekrachtslenzen, zoals je in de afbeelding hierboven rechts kunt zien. De punten in het midden zijn 40.000 van de half miljoen door Herschel onderzochte sterrenstelsels, variërend in afstand van dichtbij tot 12 miljard lichtjaar ver weg. Uit de Herschel ATLAS blijkt onder meer dat sterrenstelsels nog maar een miljard jaar geleden in hoger tempo sterren vormden en meer gas en stof bevatten dan de huidige stelsels. Dat is een aanwijzing dat de sterrenstelsels steeds minder ‘vervuild’ zijn met gas en stof en dat het heelal geleidelijk ‘schoner’ aan het worden is. Bron: Royal Astronomical Society.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten