28 maart 2024

De Grote Leegte in Boötes is inderdaad heel groot en leeg

De groteschaalstructuur van het universum. Clusters van sterrenstelsels vormen lange filamenten, van elkaar gescheiden door enorme leegtes. Credit: Gizmodo

Als je ’s avonds naar de sterren kijkt, zou je haast denken dat het heelal zo’n beetje uniform met sterren gevuld moet zijn. Dat is natuurlijk niet zo – sterren clusteren samen in sterrenstelsels, die op hun beurt weer clusters vormen. Clusters van sterrenstelsels verzamelen zich op hun beurt weer in superclusters – maar hoe zit het met de ruimte tussen superclusters? Hier bevinden zich de zogenaamde voids, enorme gebieden waarin vrijwel geen sterrenstelsels voorkomen. De grootste hiervan is de zogenaamde Boötes void, die in 1981 is ontdekt. Deze gigantische leegte is zo’n 250 miljoen lichtjaar lang en bevindt zich op een afstand van 700 miljoen lichtjaar vanaf de aarde. Het volume van deze leegte wordt geschat op 236.000 kubieke megaparsec en hiermee is het de grootste leegte in het lokale universum. Binnen dit gigantische gebied bevinden zich maar weinig sterrenstelsels. Aanvankelijk konden astronomen slechts acht sterrenstelsels detecteren, maar door verbeterde technieken is dat aantal gestegen tot zestig. Nu klinkt dat nog best veel, maar dat is zeker niet het geval. Sterker nog: als ons melkwegstelsel zich in het centrum van de Boötes void zou bevinden, zouden we pas in de jaren ’60 ontdekt hebben dat er überhaupt andere sterrenstelsels zijn! Dat vormt een flink contrast met onze werkelijke galactische omgeving. Immers, in een gebied van zo’n drie miljoen lichtjaar bevinden zich tientallen sterrenstelsels. Als de Boötes void dezelfde dichtheid zou hebben, zou deze maar liefst 10.000 sterrenstelsels bevatten!

Credit: Gizmodo

Maar waar komt zo’n gigantische leegte eigenlijk vandaan? Volgens computermodellen kunnen kleinere leegtes ontstaan doordat sterrenstelsels elkaar aantrekken. Hierdoor komen de sterrenstelsels steeds dichter bij elkaar en laten ze hierbij een leegte achter. Deze verklaring is niet van toepassing op de Boötes void, aangezien sinds de oerknal simpelweg te weinig tijd is verstreken om zo’n leegte te produceren via niets anders dan zwaartekrachteffecten. Vandaar dat astronomen een nieuwe theorie bedacht hebben. Deze stelt dat de Boötes void simpelweg het gevolg is van meerdere “voids” die in elkaar geschoven zijn. Dat betekent dat de zestig sterrenstelsels binnen de leegte, die overigens een soort sliert of buis vormen, simpelweg restanten zijn van de vroegere begrenzing tussen twee voids. Nu zijn deze sterrenstelsels ‘gestrand’ in de leegte! Overigens bestaat nog een derde verklaring, maar die is wel heel radicaal. De Boötes void zou het resultaat kunnen zijn van een expanderende Kardashev Type-III beschaving! Naarmate de kolonisatiebel uitdijt, zullen de buitenaardse wezens iedere ster doen dimmen door middel van een Dysonschil. Uiteindelijk zullen dan hele sterrenstelsels aan het oog ontrokken worden. Maar goed, dat is wel heel speculatief 😉 Bron: io9.

Share

Comments

  1. Lisa van Wijk zegt

    De derde verklaring is overigens wel de meest spectaculaire. Maar of we er dan blij mee moeten zijn, betwijfel ik dan wel heel erg……

  2. Enceladus zegt

    Ik meen ook wel eens ergens gelezen te hebben dat zo’n leegte verklaard zou kunnen worden doordat daar als het ware een ‘buur-heelal’ tegen het onze aandrukt. Dat andere heelal kunnen we natuurlijk niet zien, maar manifesteert zich dan a.h.w. door het ‘wegdrukken’ van sterrenstelsels in ons heelal.

    groet,
    Gert (Enceladus)

  3. Volgens een (iets jonger, 2013 tegen 2012 van het bron artikel) artikel gevonden via de wiki, is e.e.a. niet in conflict met het LCDM-heelal.

    Je kan beredeneren dat een jonge kleinere void vanaf het begin van het ontstaan van het heelal onderhavig was aan de expansie (wegens gebrek aan zwaartekracht). We kunnen ze zien in de plaatjes van de CMB, de blauwe koelere vlekken. Stel dat deze void er al was als baby toen het heelal grofweg 380.000 jaar jong was. Dan heeft het dik 13 miljard jaar expansie meegemaakt en zou het globaal 1090 keer groter in straal zijn geworden. Het heeft nu een diameter van 330 mln lichtjaar, dus een straal van 165 mln lichtjaar…..dat delen door die 1090 geeft een straal van 151.376 lichtjaar. Met andere woorden, als er in de CMB koele plekken met een straal van die 151.376 lichtjaar te vinden zijn…..kan deze grote void zo zijn ontstaan.

    Bron via de wiki; http://www.astro.rug.nl/~weygaert/knawvoid.topics.php
    Simulatie van groeiende voids; http://www.astro.rug.nl/~weygaert/knawvoids/void.pkn.05.gif

  4. Dit is vast het gevolg van de inflatulentie theorie van Allan Guth waarbij kleine anisotropische fluctuaties evolueren in enorme astrologische effecten 🙂

    • Nou weet ik wat flatulentie betekent, maar dat heeft niets te maken met Guth’s inflatie. Of je moet bedoelen dat er gedurende korte tijd een flinke wind door het heelal blies. 😁 En welke astrologische effecten bedoel je? Dat er twaalf sterrenbeelden in de Zodiac ontstonden? 😊

      • Ik zie overal vragen (= ook mijn vraag) over waarom het heelal zich niet perfect super symmetrisch uit die ene kwantumfluctuatie ontwikkeld heeft. Telkens weer komt men in de discussies dan terug op die inflatieperiode die blijkbaar kleine anomalieën heeft opgeblazen tot enorme proporties, w.o. deze voids en o.a. de “great attractor” is dan mijn gedachte. Astrologische effecten… ik vloek graag in de kerk op astroblogs om je scherp te houden 🙂 moeten natuurlijk astronomische effecten zijn.

        • Boeiende vragen, Nico. Waarom het heelal zich niet perfect super symmetrisch uit die ene kwantumfluctuatie ontwikkeld heeft, komt volgens mij doordat er in dat vroege heelal iets gebeurde, dat natuurkundigen ‘spontane symmetriebreking’ noemen. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Spontane_symmetriebreking
          Haha, ja hou ons maar scherp hoor, helemaal goed. 😀

          • Is het wel zo dat die vroege fluctuaties noodzakelijk waren om tot het huidige heelal te leiden? Materie trekt materie aan, statische electriciteit, delen van de gaswolk kunnen a.h.g.v. fotonen meer energie hebben dan andere delen etc. Misschien kan er ook een heelal ontstaan uit een volledig homogeen klein jong heelal. Fotonen die met deeltjes interacten geven energie aan die deeltjes, kinetische energie en recoil, wat misschien al genoeg is om iets hogere dichtheid te verkrijgen op lokaal gebied.

            Volgens mij is het grootste probleem van dit moment, materie versus anti-materie. Dat verhaal over “voor elke miljard anti-deeltjes waren er een miljard-plus-een deeltjes” is natuurlijk een dooddoener en een “verklaring” van nul waarde. Niet toevallig dat ze een miljard noemen…..want voor elk deeltje zijn er een miljard fotonen in ons waarneembare heelal….komt dat effe goed uit!!?? (die miljard fotonen komen dan zogenaamd uit de miljard-plus-een deeltjes die een miljard deeltjes opblazen). Mijn mening op z’n Hollands = Mijn reet…zo lust ik er nog wel een paar…

            En die inflatie was heel mooi en lost een aantal problemen op. Maar het grote nadeel is dat diezelfde inflatie de deur heeft dichtgeslagen om theoretisch te beargumenteren wat er voor de inflatie gebeurde. M.a.w. door de inflatie kunnen we niet verder kijken dan diezelfde inflatie. Zolang het dus de leidende theorie is, blijven de eerste paar nano-seconden een groot ??? (een groot vraagteken)

            Ik ben niet kapot van de BB en inflatie. Maar we hebben op het moment niets beters 🙂

          • Voor symmetrie breking heb je een extra variabele nodig buiten de kwantumfluctuatie Arie. Een “strange attractor” ofwel een storende omgeving die blijkbaar niet leeg is. Daar staat internet aardig vol mee in relatie met symmetriebreaking, chaos en big bang. Ik kom er even niet uit 🙂

Speak Your Mind

*