28 maart 2024

Leven op aarde is tien biljoen jaar te vroeg

Credit: Christine Pulliam (CfA)

Voorlopig is de aarde de enige planeet in het heelal waarvan we zeker weten dat er zich leven op bevindt. Het heelal is 13,8 miljard jaar oud, de aarde zo’n 4,5 miljard jaar. Door de uitdijing van het heelal neemt de temperatuur van de straling continu af. Nu is die temperatuur 2,7 K, iets boven het absoluut nulpunt, maar er was een tijd dat de temperatuur tussen 0 en 100 °C was, de temperatuur dat water vloeibaar kan zijn, dat was tussen 10 en 17 miljoen jaar na de oerknal. Die periode is dus in theorie de allervroegste periode dat er in het heelal leven kan zijn ontstaan, al lijkt dat onwaarschijnlijk omdat er toen nog bijna geen zware elementen voorkwamen – elementen zwaarder dan helium -, omdat de gemiddelde dichtheid van materie een miljoen keer hoger was dan nu en omdat een periode van 7 miljoen jaar wel erg kort is om leven te laten ontstaan. Hier een vakartikel uit 2014 over die allervroegste periode in het heelal dat leven kan ontstaan, van Abraham Loeb.

The Habitable Epoch of the Early Universe


De allerláátste periode dat leven kan ontstaan is als de laatste sterren gaan uitdoven. Sterren zoals de zon leven zo’n tien miljard jaar, maar lichtere sterren kunnen veel langer leven. De lichtste sterren zijn pakweg ruim tien keer minder zo zwaar als de zon en ze kunnen wel tien biljoen jaar (da’s 10 x 10¹² jaar) leven, duizend keer langer dan de zon. Onlangs heeft een drietal sterrenkundigen – Abraham Loeb (aha, die weer, hij is van Harvard), Rafael A. Batista (Oxford) en David Sloan (Oxford) – berekend hoe lang het duurt tot de meest gunstige periode in het heelal aanbreekt om leven te laten ontstaan en ontwikkelen. Hier hun vakartikel erover:

Relative Likelihood for Life as a Function of Cosmic Time

De uitkomst is verrassend: vanuit kosmisch perspectief is het leven op aarde er veel te vroeg, want de kans dat in de verre toekomst leven ontstaat is duizend keer hoger dan nu. De grootste kans op het ontstaan van leven is bij sterren die tien keer lichter zijn dan de zon over tien biljoen jaar. Nú zijn die lichte sterren nog veel te gevaarlijk voor leven, door hun sterke uitbarstingen en UV-straling in dit stadium van stellaire evolutie. De beste kans is dus aan het einde van hun levensduur, als ze op het punt staan van uitdoven. Mmmm, da’s eigenlijk best wel cru. Dán heb je de grootste kans op het ontstaan van leven, maar tegelijk staan hun ‘moedersterren’ dán op het punt van uitdoven. Bron: Koberlein + CfA.

Share

Comments

  1. Toen heel het heelal, dankzij de achtergrondstraling, binnen de goldilocks-zone lag… was er nog geen ster geboren.

    In hemelsnaam, waarom zou de temperatuur range van vloeibaar water maatgevend zijn, als er nog geen supernova was geweest die Zuurstofatomen (O*) in ‘het al’ had losgelaten. (Welk vloeibaar water?) 😉

    Groet, Paul

    Oja, volgens “De wereld Kroniek” van Jozef de Vliegher (2005)
    -> ontstond die eerste ster zo’n 500 miljoen jaar na de BB.

    • Die grens ligt wel steeds verder weg. Hier wat links. Observaties…dus ik laat theoretische voorspellingen nog buiten beschouwing. Maar ik ben het wel met je eens dat het een schitterend flauwekul onderzoek is 🙂

      https://www.nasa.gov/feature/goddard/2016/hubble-team-breaks-cosmic-distance-record
      By pushing NASA’s Hubble Space Telescope to its limits, an international team of astronomers has shattered the cosmic distance record by measuring the farthest galaxy ever seen in the universe. This surprisingly bright infant galaxy, named GN-z11, is seen as it was 13.4 billion years in the past, just 400 million years after the Big Bang. GN-z11 is located in the direction of the constellation of Ursa Major. The team’s findings have been accepted for publication in an upcoming edition of the Astrophysical Journal.

      http://www.iflscience.com/space/astronomers-discover-oldest-known-star-universe/
      A few hundred thousand years after the Big Bang, hydrogen gas started to heat up and the first stars were formed. One of these first stars, which formed around 13.7 billion years ago, has been discovered for the first time. The discovery was made by lead researcher Stefan Keller of The Australian National University and the results were published in Nature.

    • Ja klopt, de temperatuur van het heelal is één factor, maar de aanwezigheid van metalen, waaronder zuurstof (ja ja, voor sterrenkundigen is dat ook een metaal), is ook een belangrijke factor. In het tweede genoemde artikel staat daarover: “According to the standard model of cosmology, the first stars in the observable Universe formed ∼ 30 Myr after the Big Bang at a redshift, z ∼ 70 [2, 4–6]. Within a few Myr, the first supernovae dispersed heavy elements into the surrounding gas, enriching the second generation stars with heavy elements”. Dat betekent dus dat 30 miljoen jaar na de oerknal de eerste sterren kónden ontstaan (in theorie dan) en dat enkele miljoenen jaren later de eerste zuurstof het heelal ontstond. Maar ja, toen was het heelal weer tot onder de 0 graden Celcius afgekoeld.

    • De Wereld Kroniek is niet een wetenschappelijk verantwoorde opsomming : ik neem aan dat de Wetenschap nu ruim 10jaar later wel andere inzichten heeft, mede gesteund door nieuwe waarnemingen. 😉

      Als er zo’n 30 jaar na BB, als sterren waren, zullen de eerste Supernova van massieve sterren snel zijn gevolgd. Misschien dat de BGR al wel was afgekoeld tot onder de kristallisatietemperatuur van water, lokaal(!) kan de temperatuur natuurlijk wel daar boven hebben gelegen.

      K.J. quote zelfs over een onderzoek over stervorming in minder tijd dan een miljoen jaar na BB…
      Tja, als er al zo vroeg water beschikbaar zou zijn nog voor de BGR in de Goldilock-zone was, wordt de hypothese van panspermie volgens mij plots ook veel reëler…., maar waarom treffen we dan niet overal leven aan? 😕

      Groet, Paul

      • Wat langer geleden keek ik alleen maar naar de bron van links die ik bezocht. Uiteraard om te voorkomen dat je alu-hoedjes info gaat absorberen of erger nog, delen. Maar de ontwikkelingen gaan zo vreselijk hard, ik probeer nu ook te filteren op publicatie datum. Scheelt weer wat blaren van het vingers branden 🙂

        Over dat leven….ik denk dat in die zin de grote getallen ons juist tegenwerken. Stel “aliens”…die kunnen kiezen uit 140 miljard sterrenstelsels met gemiddeld 100 miljard sterren, en nog eens 7 triljoen dwergstelsels van 10.000 tot maximaal 25 miljard sterren. Ga de mogelijke planeten/manen maar eens tellen. Hoe groot is de kans dat die alien ons tegen het lijf loopt in zijn! zoektocht?

        Van onze kant, we zijn nog te beperkt. Een paar duizen exo-planeten….meestal indirect waargenomen (diens zwaartekracht of dimmen van zijn ster) en een paar met direct imaging……en die waarvan we tot op zekere hoogte de atmosfeer konden waarnemen is op de vingers van 1 (of misschien 2?) handen te tellen.

        En over dit artikel. Volgens mij is dat er een uit het rijtje publicatie drift of dwang (dwang vanwege de subsidiekraan). Het zegt mij helemaal niets. Ze hebben het b.v. wel over hoe snel planeten kunnen vorrmen en hoe lang de (giga) moederster die planeet warm kan houden zodat leven mogelijk is. Maar ze negeren dat jonge planeten eerst maar eens moeten zien af te koelen van lava-bal naar vaste grond onder de voeten….hoe snel kan dat in een omgeving op kamertemperatuur t.o.v. een omgeving van 2.75 Kelvin? En hoe zit het met de triple-point van water? Zonder atmosfeer (druk) op zo’n planeet zie ik niet makkelijk vloeibaar water verschijnen op diens oppervlak. Het zou in de papers/journals kunnen staan…als ik me erg verveel zal ik die nog eens lezen.

        Oke, er kwam wel een leuke vraag uitrollen. We weten dat de temp. van de CMB 3000 Kelvin was, en na een factor van 1090 (de “redshift” van de CMB) zakte naar het huidige 2.75 Kelvin. 3000 / 1090 = 2,75
        Dus ik vroeg me af op welk moment we 0 Kelvin (volgens QED theoretisch onmogelijk) zouden bereiken…

        Uit het artikel haal ik dat de temperatuur drop van de CMB niet liniair is, want dan kan het niet zo snel al op 0-100 graden Celcius komen. En dat zou ook nieuw zijn voor me…….het zou kunnen omdat de temp. afhangt van de gemiddelde dichtheid, en die gaat sneller omlaag dan de afmetingen van het heelal. Laat ik het zo zeggen, als expansie het heelal 2 x zo groot maakt qua diameter/straal, gaat de dichtheid 8 x omlaag….het volume groeit met factor 8 t.o.v. de straal/diameter.

        Ps, die 1090 redshift van de CMB laat je ook makkelijk berekenen hoe ons waarneembare heelal groeide. Op leeftijd 380.000 jaar na de BB was ons stukje heelal 42 miljoen lichtjaar in straal. Dat groeide met factor 1090 tot ons huidige stuk heelal…. 42mln x 1090 = 45.780.000.000 lichtjaar
        (heb ik vast al eens eerder gepost, dus sorry voor eventuele repost)

        • Nabrander….

          Om de 1090 te gebruiken voor de dichtheid is (uiteraard, ahum) 1090^3 nodig. Dichtheid is nu gemiddeld 8 protonen/nucleus’s per M3 en was “ongeveer” 10 miljoen per M3 toen het heelal 380.000 jaar jong was.
          (1090^3) * 8 = 8.720.000

          Nu klopt het weer……….moest het even uitzoeken 🙂

Speak Your Mind

*