Tabby’s ster blijft verbazen

Dat Tabby’s ster (ook wel bekend als KIC 8462852) de meest mysterieuze ster van onze Melkweg is hadden we al eerder gezien – de ster die door de amateurs van de Planet Hunters als eerste werd opgemerkt met z’n enorme dips in de lichtcurve en die vervolgens bestudeerd werd door de Yale-sterrenkundige Tabetha Boyajian (vandaar de bijnaam van de ster). De ster van spectraalklasse F, 45% zwaarder dan onze eigen zon en 1480 lichtjaar verderop gelegen in het sterrenbeeld Zwaan (zie kaartje hierboven), bleek uit de waarnemingen tussen 2009 en 2013 met de Kepler ruimtetelescoop zeer grote variaties in de lichtkracht te hebben, tien niet periodieke en in vorm onregelmatige dips, die niet verklaard konden worden met astronomische oorzaken zoals stofwolken, komeetzwermen en grote exoplaneten.

Dat zorgde ervoor dat sommige sterrenkundigen – met name Jason Wright (Pennsylvania State University) – zich vertwijfeld afvroegen of er niet een geciviliseerde beschaving rond Tabby’s ster zit, die bezig is een Dyson schil rondom de ster te bouwen, waardoor af en toe het sterlicht verduisterd wordt, zoals hierboven gevisualiseerd door Astroblogs-auteur en illustrator Daniëlle Futselaar.

Vervolgens kwam daar de studie van Bradley Schaefer (Louisiana State University), die 1200 fotografische platen van Harvard in de DASCH (Digital Access to a Sky Century@Harvard) database had bestudeerd, de periode tussen 1890 en 1989 bestrijkend, waaruit bleek dat Tabby’s ster in een eeuw tijd geleidelijk 15% in helderheid was afgenomen. Schaefer’s onderzoek leverde echter kritiek op, want de vraag was of die platen wel betrouwbaar waren. Andere sterren bleken een vergelijkbare achteruitgang in hun lichtkracht te hebben, dus wellicht was er een andere oorzaak, veranderingen in de gebruikte meetapparatuur.En nu is daar opnieuw nieuws over Tabby’s ster: het tweetal sterrenkundigen Ben Montet (Caltech) en Joshua Simon (Carnegie Observatories) heeft op een nieuwe manier naar Tabby’s ster gekeken en wel door de zogeheten full-frame images (FFI) van Kepler te gebruiken, waarvan er acht tijdens het begin van de missie werden gemaakt en vervolgens iedere maand van de missie eentje. Die waren nooit eerder gebruikt. Montet en Simon keken hierbij niet alleen naar Tabby’s ster, maar ook naar zeven nabije vergelijkingssterren – hier hun vakartikel. Wat blijkt: de helderheid van Tabby’s ster is in de eerste drie jaar van Kepler’s missie met 0,341% +/- 0,041% per jaar afgenomen, de zes maanden (200 dagen om precies te zijn) daarna was er een nog grotere afname van maar liefst 2,5% en vervolgens bleef de lichtkracht stabiel (zie afbeelding).

De vergelijkingssterren bleken geen afname in lichtkracht mee te maken. Ook leverde het onderzoek van Montet en Simon een bevestiging op van het onderzoek van Schaefer, tenminste voor zover het gaat over achteruitgang van de lichtkracht van Tabby’s ster tijdens de periode 2009-2013. Resumerend: Tabby’s ster blijkt dus eigenlijk drie soorten variaties in lichtkracht te kennen:

• de grote dips in de lichtcurve, die door de Planet Hunters en Tabetha Boyajian zijn onderzocht (zie afbeelding), dips die variëren van 1 tot wel 20% (!) daling in lichtkracht.
• de geleidelijke afname in de lichtkracht van zo’n 15% per eeuw, zoals waargenomen door Schaefer en bevestigd door Montet en Simon.
• de snelle afname in de lichtkracht gedurende 200 dagen, zoals waargenomen door Montet en Simon.

Dat betekent dus dat de sterrenkundigen een verklaring moeten vinden voor alle drie afnames in de lichtkracht van Tabby’s ster. Voor de eerste afname – de grote dips in de lichtkracht, waar het allemaal mee begon, is dat al een hele opgave gebleken, laat staan als alle drie de afnames verklaard moeten worden. Ik wens de sterrenkundigen veel succes toe bij hun onderzoek aan Tabby’s ster. De ogen zijn nu gericht op Boyajian, die van plan is om met behulp van een campagne op Kickstarter een financiering rond te krijgen om de naar haar genoemde ster opnieuw te gaan bestuderen. Dat wil zij gaan doen met behulp van het Las Cumbres Observatory Global Telescope (LCOGT) Network, dat haar reeds 200 waarneemuren heeft gegeven, dus wie weet dat we snel nieuws te horen krijgen over de meest mysterieuze ster van de Melkweg.  Bron: Centauri Dreams + New Scientist + Gizmodo.