In 2009 explodeerde één van de sterren in een dubbelstersysteem in het zuidelijke sterrenbeeld Centaurus en was ‘ie als nova te zien aan de hemel, een ster die tienduizenden keren zo helder kan zijn als ‘ie eerst was. Dat was nova V1213 Cen – alias Nova Centauri 2009 – die 23.000 lichtjaar van de aarde verwijderd was. Poolse sterrenkundigen hebben onderzoek aan de nova gedaan en daarbij óók gekeken naar de toestand van de geëxplodeerde ster in de zes jaar voordat ‘ie afging en de jaren ná de explosie. Daarbij maakten de Polen gebruik van de gegevens van het zogeheten Optical Gravitational Lensing Experiment (OGLE) van de Universiteit van Warschau, dat miljoenen sterren in de Melkweg in de gaten houdt, speurende naar aanwijzingen voor het bestaan van donkere materie. Dankzij die gegevens kon men de ‘progenitor’, de ster die als nova explodeerde, bestuderen. Het blijkt te gaan om een witte dwerg, een ster zo groot als de aarde, met de massa van de zon. Bij die ster draait een lichtzwakke rode dwergster, die minder massa heeft als de witte dwerg. Door de onderlinge zwaartekracht gaat er voortdurend massa van de rode naar de witte dwerg. Dát is in 2009 de oorzaak geweest van de nova, de witte dwerg had zoveel materie van de rode dwerg afgesnoept dat die materie (vooral waterstof en helium) een bepaalde grens van temperatuur en dichtheid overschreed en vervolgens een thermonucleaire explosie onderging. Zo’n explosie van een witte dwerg kan leiden tot een supernova, als de ster miljoenen keren helderder wordt, en dan blijft er van de dwergster helemaal niets over, maar het kan ook leiden tot een nova, zoals het geval van V1213 Cen, en dan blijft de dwergster bestaan – sterker nog, dan kan de nova meerdere keren plaatsvinden.Het Poolse team kon aan de hand van de OGLE gegevens van V1213 Cen zien dat er een ‘sluimerfase’ is in het dubbelstersysteem dat de nova vormde. Na de nova is de materieoverdracht enkele eeuwen groter dan voor de nova en is de witte dwerg helderder dan voordat ‘ie als nova afging. Daarna treedt door mindere materietoevoer een fase op van sluimer en wordt de lichtkracht zwakker. Dat kan duizenden tot miljoenen jaren duren. Daarna kan de witte dwerg opnieuw de kritieke grens bereiken en afgaan als nova. Hier het vakartikel van de Polen over V1213 Cen. Bron: Gizmodo.
Speak Your Mind