28 maart 2024

Zouden we ruimtesondes naar Proxima b kunnen sturen?

Artist’s impression van de planeet die rond Proxima Centauri draait. Credit: ESO/M. Kornmesser

Het zal je niet zijn ontgaan. Rondom de dichtstbijzijnde ster tot de zon is een rotsachtige en mogelijke aarde-achtige planeet aangetroffen. Maar kunnen we die planeet binnenkort ook bezoeken? Het antwoord is….misschien. Het is waarschijnlijk te doen, maar het zal niet gemakkelijk worden en ook zeker niet goedkoop. Het bedrijf Breakthrough Initiatives heeft echter goede hoop. Zij hebben een initiatief ontwikkelt dat Breakthrough Starshot wordt genoemd. Hierbij wordt een hele vloot aan piepkleine ruimtesondes (van slechts een paar gram per stuk) gelanceerd met behulp van laserstralen. Vervolgens zou door een combinatie van lichtzeilen en lasers zo’n twintig procent van de lichtsnelheid behaald moeten worden. Op die manier zouden we Proxima Centauri in zo’n twintig jaar kunnen bereiken.

De miniatuur-ruimtesondes, die wafersats genoemd worden, bevatten printplaatjes waarmee informatie verzameld kan worden. Dit alles zal een flinke duit gaan kosten en voorlopig heeft het bedrijf al 100 miljoen dollar toegezegd aan een proof of concept. Nu klinkt dit allemaal nogal als science fiction, maar bij Breakthrough Starshot zijn ze bloedserieus. Toch heeft men zo’n 20 uitdagingen geidentificeerd die overwonnen moeten worden, waarbij vooral interstellair stof van groot belang is. Bij een snelheid van 20 procent de lichtsnelheid zal zelfs het kleinste stofdeeltje, van slechts een paar honderdste millimeter in doorsnede, funest zijn voor de minisondes. Volgens modellen zal tijdens de reis naar Proxima zo’n 30 procent van het oppervlak van de wafersats weggeërodeerd zijn door botsingen met stofdeeltjes. Om dit te compenseren zou men de wafersats kunnen bedekken met een paar millimeter verstevigd grafeen, waarbij de elektronica beschermd blijft. Zelfs als een groot deel van de wafersats de reis niet overleven, zullen ze veel informatie opleveren over kosmisch stof en daarmee alsnog van grote wetenschappelijke waarde zijn.

Voor de eerste fase van de missie zullen de wafersats worden uitgerust met lichzeilen. De spiegelende oppervlakken hiervan zullen met lasers beschoten worden, waarbij uiteindelijk een flinke snelheid bereikt zal worden. Een vergelijkbaar project is LightSail dat door The Planetary Society ontwikkelt wordt. Zodra de ruimtesondes de de Oortwolk naderen, moeten de lichtzeilen opgevouwen worden om schade te voorkomen.
Voor de rest van de reis zullen de zeilen dan opgevouwen blijven en extra bescherming bieden voor de gevoelige elektronica. Nou, dat klinkt allemaal als een ingewikkelde en kostbare zaak. Maar onderzoekers zijn redelijk optimistisch. Het hoofd van Breaktrough heeft gezegd dat de nanosondes binnen 20 jaar gelanceerd kunnen worden, als alles meezit. Dat zou betekenen dat we rond 2056 kunnen beginnen met het bestuderen van Proxima Centauri b, zijn moederster en eventueel overige planeten uit hetzelfde stelsel.

Samengevat zal het Breakthrough Starshot programma het volgende nodig hebben:

  1. Het bouwen van een kilometers grote lichtbeamer op grote hoogte in droge omstandigheden
  1. Het genereren en opslaan van aan paar gigawattuur aan energie per lancering
  1. Het lanceren van een moederschip met duizenden nanosondes naar een hoge omloopbaan
  1. Gebruikmaken van adaptieve optiek om atmosferische effecten in real time te compenseren
  1. Het focussen van de lichtbeam op het zonnezeil om de individuele nanosondes te versnellen
  1. Het gevaar van kosmische stofdeeltjes mitigeren
  1. Het maken van foto’s en metingen en deze terugsturen naar de aarde via een compacte lasercommunicatiesysteem aan boord van de sondes
  1. Gebruikmaken van dezelfde lichtbeamer om de gegevens van de nanosondes vier jaar later weer te ontvangen

Andere mogelijke toepassingen van Breakthrough Starshot zijn:

  1. Het systeem binnen het zonnestelsel gebruiken. Via de techniek kunnen nanosondes in een paar uur tijd de planeet Mars bereiken en in een paar weken tijd de dwergplaneet Pluto. Deze reizen kosten momenteel respectievelijk negen maanden en negen jaar!
  1. De lichtbeamer zal feitelijk als een kilometers grote telescoop kunnen fungeren en hierbij een enorme bijdrage kunnen leveren aan de optische sterrenkunde.
  1. De lichtbeamer zou wellicht aardscheerders op grote afstanden kunnen detecteren.

Maar waarom zou je geen ruimtesondes van gebruikelijk formaat naar Proxima sturen? Dat zou met de huidige technologie duizenden jaren duren en bovendien kun je ruimtesondes van dergelijke grootte momenteel niet versnellen tot twintig procent te lichtsnelheid. Het heeft allemaal met massa en beschikbare energie te maken. Dus we zullen het met de huidige technologie moeten hebben van piepkleine nanosondes.

Wat denken jullie? Is het idee haalbaar? Of blijft het bij dromen omdat de beschikbare fondsen in het huidige klimaat nooit bijeengebracht kunnen worden? Of zal het technisch onmogelijk blijken te zijn? Vertel in de comments wat jullie ervan vinden!

Share

Comments

  1. Robert Heijd zegt

    Als de mini-sondes een soort ketting over de hele afstand zouden vormen, i.p.v. ze allemaal naar dezelfde plek te sturen, zou er ook een rappe verbinding tot stand kunnen worden gebracht. Jammer dat ze geen miljoentje ofwat spenderen aan het begin van een maanbasis vind ik.

    • Enceladus zegt

      Nee hoor, want zelfs als dat zou kunnen en zou lukken, dan zou die ‘ketting’ nog steeds 4 lichtjaar lang zijn en een signaal zou er nog steeds 4 jaar over doen om van Proxima b naar hier te komen. Een ketting van sondes maakt de totale afstand niet kleiner en dus ook de communicatietijd niet korter.

      Wat die maanbasis betreft: je moet dan eerder in miljarden dan in miljoenen denken.

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • En toch is het raar dat er nog steeds geen Maanbasis isen/of dat daar ook geen prioriteit toe is, zeker nu I.S.S. al zo lang ready is.
        Dan zou de Maan toch het volgende doel moeten zijn, zeker omdat ze 45 jaar geleden de technieken al hadden. Volgens mij kun je ook beter daar (de Maan) een paar jaar oefenen/experimenteren voordat je naar Mars gaat om daar pertinent te blijven kamperen.

        • Precies.

          • Ben je het met me eens, Monique?
            Straks worden we weer de Astrocorner ingedrukt met die vreemde gedachtes van ons…

            Wel fijn om te horen dat er rond Proxima Centauri (de buurman) een planeet gevonden is, dan hoef ik mijn “way of Thinking” in ieder geval niet te wijzigen en wordt het misschien alleen maar versterkt.

          • Yochem, ik ben het wel met je eens over die maanbasis. Die had er al moeten staan wat mij betreft. Zo’n vreemde gedachte is dat toch niet?

            BTW, Arie heeft mij nog nooit de Astrocorner ingedrukt hoor Monique Mischievous Grin
            Gert misschien? Nah…wij hebben het allang weer “afgekust”

            Kijk, de Astrocorner is eigenlijk voor sub-blogs. Zo plaatste ik daar o.a mijn uitstapjes naar het Eise Eisinga Planetarium of Radiotelescoop Dwingeloo.
            De Astrocorner is ook geschikt om verder te “broddelen” over een Flat-Earth twijfelaar of HTK-astronomie. Opmerkelijke off-topic onderwerpen, trailers van sciencefictionfilms, uitvindingen, ideeën en dergelijke zijn allemaal welkom. Heel veel dus.

          • Enceladus zegt

            Kissing smileys

            groet,
            Gert (Enceladus)

        • Enceladus zegt

          Ik las laatst ergens dat je voor de prijs van één vliegdekschip een maanbasis kunt bouwen en exploiteren. Misschien een idee voor de Chinezen?

          groet,
          Gert (Enceladus)

          • Met al die Helium-3 op de maan, dan heb je één vliegdekschip er zo uit…
            Op Aarde wordt de box van Pandora opgetrokken voor fossiele brandstoffen in het Midden Oosten en op de maan laten ze Edelgas liggen voor kernfusie, of zouden ze zelfs aan de Chinezen geven…
            Ik vind het niet logisch…

    • Volgens sommige mensen kan er geen maanbasis worden gebouwd, omdat aardbewoners daar niet worden toegelaten. De maan is al bezet. Waar of niet waar? We weten het niet. We weten immers nog maar zeer weinig en wetenschappers laten ook niet altijd het achterste van hun tong zien. Daarbij kunnen we ons ook de vraag de stellen of een dergelijk project wel nodig is. Op onze aarde sterven nog steeds miljoenen mensen aan ziektes die we niet kunnen genezen. Miljoenen anderen leven in armoede. Wat mij betreft gaan al die miljoenen eerst naar armoede- en ziektebestrijding. Ik vind het decadent om miljoenen te spenderen aan een megalomane jongensdroom.

  2. Hoe zwaar zou zo’n nano sonde moeten wegen, met aan boord een camera, sensoren voor metingen en
    een compact lasercommunicatiesysteem ?

    Hoeveel energie kost het, kunnen we ons dat permitteren (global warming e.d.) ?

    etc.?

    Ik denk eest de resources steken in andere manieren om o.a. deze ster en omgeving te onderzoeken, zoals
    telescopen en dergelijke, hier op aarde – in de ruimte (maan).

  3. Naar mijn idee allemaal heel leuk maar een beetje onzinnig. Tegen de tijd dat ze halverwege zijn worden ze ingehaald omdat we dan een nog snellere variant gevonden hebben. Het lijkt mij logischer om de best mogelijke telescoop te bouwen en op deze manier deze werelden te bestuderen.

    Maar….het is natuurlijk een mooie uitdaging en als er financiële middelen zijn om het te proberen dan moet men het zeker doen.

    • Enceladus zegt

      Daar zeg je zowaar iets. Er zou een wedstrijd van gemaakt moeten worden: de instelling of het bedrijf dat als eerste foto’s van Proxima b kan laten zien die zijn gemaakt door een ruimtevaartuig bij die planeet krijgt 100 miljoen dollar.
      Iets soortgelijks is er toch voor degene die als eerste een robotkarretje laat rondrijden op de maan?

      groet,
      Gert (Enceladus)

  4. Egbert van der Vliet zegt

    er is niets daarbuiten wat niet hier te vinden is en door ons mensen waarschijnlijk al voor een groot deel is verpest. Dat is science fact!

    • Tsjonge, da’s best wel knap, dat wij iets verpest hebben op een exoplaneet op ruim vier lichtjaar afstand. Heb je wat meer onderbouwing van dit science fact, hoe dat gegaan is?

      • Ik denk dat Egbert bedoelt datgene dat Hier te vinden is en door de mensen is verpest.

        • Enceladus zegt

          Maar dan nog zouden we graag de onderbouwing zien van de stelling dat er daarbuiten niets is te vinden wat niet ook al hier is te vinden. Ik ben reuze benieuwd naar het bewijs daarvoor.

          groet,
          Gert (Enceladus)

  5. Vreemd dat ze bij dubbelster Alpha Centauri A nog geen exo planeet gevonden hebben. Deze ster ziet er hetzelfde uit als de zon alleen iets groter. Afstand 4.3 lichtjaar.

  6. lange wapper zegt

    Samen met mijn vrouw hebben we het geluk achterkleinkinderen te hebben. Wij gaan nu een soort brief opstellen waarin we – als ze ouder zijn en wij óók nog leven – aan hen vragen deze door te geven aan hùn achterkleinkinderen – en zo verder. Wàt er in die brief gaat staan? Wel, dat in 2016 (misschien …) een sonde werd gestuurd naar een planeet die rond Alpha Centauri cirkelt en waarop leven zou moeten bestaan …. Die achterachterachter nakomelingen zullen dan weten dat wij een hoop koesterden waarvan ZIJ getuigen zullen zijn dat ze in vervulling is gegaan ! (moeilijke zin, mensen !)

    • Enceladus zegt

      Dat is een mooi idee. Maar die sonde wordt nu nog echt niet gestuurd hoor. De stand van de techniek is nog niet zo ver dat het zin zou hebben om nu een sonde te sturen. Pas als we een sonde kunnen sturen die aanzienlijk sneller reist dan nu mogelijk is, zal er misschien een missie worden gestart.

      groet,
      Gert (Enceladus)

  7. Ik ben eens gaan googelen op Photon Propulsion en kom aardig wat onzin tegen, toch vraag ik nog steeds af hoe dit werkt met die zogenaamde foton druk. Fotonen hebben geen massa, de laser energie moet dus via reflectie worden omgezet in propulsie of momentum, eventueel tegen een referentieobject, het zogenaamde interstellaire vacuüm of gewoon door die “fotonendruk” zelf, wat het ook moge zijn. Het mechanisme hoe fotonen zonder interactie met het zeil (reflectie) druk kunnen uitoefenen ontgaat mij geheel. Daarbij komt ook nog dat onze zon een hoeveelheid licht en deeltjes energie uitstoot dat deze direct het “roer” overneemt, is dit geen Science fiction in optima forma a la Larry Niven? Wiki geeft een vreemd verhaal uit slechts een enkele bron, https://en.wikipedia.org/wiki/Photon_rocket

  8. Wat ik heb gelezen in het rapport hierover, is de laser opstelling op aarde slechts als eerste experiment. De uiteindelijke laser zou in de ruimte moeten hangen. En daar zie ik een groot probleem (uitdaging). Een l;aser array van 10 vierkante KILOmeter is daar voor nodig. Het grootste dat we tot nu toe gebouwd hebben in de ruimte, ISS, is 100 meter groot. De stap naar 10 vierkante kilometer zie ik voorlopig niety gebeuren.

    Over het weer inklappen van de zeiltjes voort de Oord-cloud heb ik ook niets gelezen.

    Overigens bedenk ik me ineens dat die trein formatie ook onhandig kan zijn, omdat ze elkaar in de weg zitten bij communicatie heen en weer. Maar dat communicatie kan qua energie en dat de snelheid haalbaar is, is geloofwaardig gemaakt. Erg interessant.
    Maar… om nou zoveel geld te steken in het bestuderen van een stuk steen op 4 lichtjaar afstand…. Misschien is het handiger om daar nog even mee te wachten.

    Dan Einstein. Daar las ik niets over. Bij 20% van de lichtsnelheid zal de tijd aan boord van de waversat anders zijn dan op aarde, en de massa zal toenemen. Wat zijn daar de gevolgen van?

    Solarsailing. Geweldig! Maar ik ben nog steeds beledigd door de propaganda van de Planetary Society die hun solarail presenteren alsof ze de eerste ter wereld zijn die dat doen, terwijl er al jaren een Japans Solasail door de ruimte blijkt te vliegen! Daar hoor ik ze nooit over. Ze doen alsof ze gaan bewijzen dat het kan, maar dat is allang bewezen door Japan! Ik voel me “beledigd” omdat ik ze geloofde. Ik ging m,ee met hun enthousiasme, tot ik hoorde over het Japanse Solarsail. Solarsail van de Plantary Society gaat niet eens ver vliegen! Paar rondjes zeilen rond de aarde en dan weer verbranden.

    Tenslotte vind ik nog steeds dat we nu al ons geld en vernuft moeten steken in het redden van een andere planeet: de aarde.

    • P.S. Ja, dat vergat ik nog: we moeten niet vergeten dat er 1 echt “nadeel” is die waversats: er is geen enkele manier om ze af te remmen! (of zelfs maar bij te sturen). Een snelle foto en weg is ie weer. Maar goed, als je er duizend stuurt en dan 1000 mislukte fotos combineert tot 1 goede, oke, dan kan het.

      (ik ben wel HEEL benieuwd hoe een foto eruit ziet die gemaakt is met 20% van de lichtsnelheid….)

  9. Japanse lightsail: https://en.wikipedia.org/wiki/IKAROS

    en nog wat mooie fotos van IKAROS: http://www.bbc.com/news/10328584

Laat een antwoord achter aan Enceladus Reactie annuleren

*