28 maart 2024

Is EPIC 204278916 een tweede Tabby’s Star? Ik dacht ’t niet

Voorstelling van een Dysonsfeer rondom een ster. Image credit: public domain art by CapnHack, via http://energyphysics.wikispaces.com/Proto-Dyson+Sphere.

Het verhaal van KIC 8462852 alias Tabby’s Star is bekend, een ster die gedurende de Kepler-waarneemperiode grote en onregelmatigheden dips in z’n lichtcurve vertoonde, welke tot nu toe niet met ‘conventionele’ oorzaken verklaard kunnen worden, zodat sommige sterrenkundigen als reden hebben aangevoerd dat één of andere buitenaardse beschaving er een Dysonschil omheen heeft gebouwd. De laatste dagen zijn  er berichten dat er een tweede Tabby’s Star is ontdekt, getooid met de naam EPIC 204278916 – Sybold Deen wees mij er gisteren op. Kende Tabby’s Star dips in z’n lichtcurve tot 20%, EPIC 204278916 gaat nog veel verder en weet in een 78,8 dagen durende waarneemcampagne tot zelfs 65% (!) in lichtkracht achteruit te gaan. Een flinke exoplaneet die voor een ster langs gaat kan maximaal 1% van diens licht afnemen, dus 20% is veel meer dan wat zo’n planeet kan, laat staan 65%. Hieronder een grafiek met de lichtcurve van EPIC 204278916, waargenomen met de Kepler ruimtetelescoop gedurende diens K2 missie – de 25 dagen durende periode met dips in de curve is eronder uitvergroot weergegeven.

Credit:: Figure 1 from S. Scaringi et al., via http://arxiv.org/abs/1608.07291.

Toch zijn KIC 8462852 en EPIC 204278916 – heerlijke catalogusnamen toch! [1]EPIC komt van de Ecliptic Plane Input Catalog (EPIC). – niet hetzelfde en kunnen we m.i. EPIC 204278916 geen tweede Tabby’s Star noemen, de naam die men aan KIC 8462852 heeft gegeven, naar de ‘ontdekker’ ervan, de sterrenkundige Tabetha S. Boyajian. In tegenstelling tot Tabby’s Star is EPIC 204278916 lichter dan de zon (0,5 zonsmassa) en zéér jong, nog maar 5 miljoen jaar, deel uitmakend van de Scorpius-Centaurus OB associatie. Het is een zogeheten Young Stellar Object (YSO) en die kunnen in hun babyfase erg grillig zijn. Echter zo grillig dat ze dips van wel 65% vertonen is ook voor YSO’s iets te gortig, dus de sterrenkundigen moeten met een andere verklaring komen om het gedrag te verklaren. En dan hebben ze! Nee, met Dysonsferen van Kardashev type II beschavingen zijn ze niet gekomen, S. Scaringi et al (Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics in Duitsland) denken dat er twee plausibele verklaringen zijn voor het gedrag van EPIC 204278916, te weten:

  • een gekromde binnenste schijf, die vol zit met ’transiting circumstellar objects’ en die een cirkelvormige baan om de ster beschrijft
  • of een zwerm van komeetachtige objecten, die een eccentrische baan rondom de ster beschrijft

Met de ALMA telescoop in Chili heeft men inderdaad een schijf rondom EPIC 204278916 gedetecteerd, die we vanaf de aarde vanuit een hoek van 57° ± 9° zien. Die schijf zou mogelijk verband houden met één van die twee genoemde verklaringen. Mmmm, maar zo’n schijf vol met dichte gas- en stofwolken of een zwerm kometen moet toch warmte geven en daarmee infraroodlicht? Ja dat klopt en dat is ook waargenomen bij EPIC 204278916 en wel met NASA’s WISE satelliet, al was het niet veel.

Een zwerm kometen die het licht van een ster deels verduisterd. By NASA/JPL-Caltech – http://photojournal.jpl.nasa.gov/jpeg/PIA20053.jpg, Public Domain.

Verder onderzoek zal uit moeten wijzen of één van deze twee suggesties juist is. EPIC 204278916 vertoont overigens ook een andere variatie in z’n lichtkracht, maar die is zeer regelmatig. Van Tabby’s Star 2.0 is zoals ik het nu zie is echter geen sprake. Hier het vakartikel over de YSO. Bron: Starts with a Bang + Phys.org.

Voetnoten

Voetnoten
1 EPIC komt van de Ecliptic Plane Input Catalog (EPIC).
Share

Comments

  1. Als een flinke exoplaneet maximaal goed kan zijn voor een dip van 1%, hoe zou een zwerm kometen dan ooit goed kunnen zijn voor 20 of zelfs 65%? Dan zou die zwerm kometen toch een ‘oppervlak’ van 20 of zelfs 65 x zo groot als die flinke exoplaneet moeten omvatten? Is dat niet extreem onwaarschijnlijk?

    Waarom zou het trouwens geen Dyson Sphere in aanbouw kunnen zijn, gebouwd door aliens van een ster in de buurt, die hun oog hebben laten vallen op een mals jong sterretje, in plaats van hun eigen al enigszins bejaarde ster? Misschien is die aliens wel niets menselijks vreemd: liever een groen blaadje. 😉

    Sybold Deen

    • Eén zo’n komeet zal – vergeleken met een flinke exoplaneet – niet zo veel voorstellen. Maar komeetwolken zoals de Kuipergordel en de Oortwolk rondom de zon bevatten biljoenen ijskoude klompen, die in de buurt van de ster tot activiteit kunnen komen. De staarten van de kometen kunnen miljoenen kilometers lang worden en als een hele zwerm zo’n ster passeert dan zou de gezamenlijke stofwolk best wel eens voor grote terugval in de lichtsterkte kunnen zorgen. Het zijn dus niet zozeer de komeetkernen zelf die voor de verduistering zorgen, maar hun stofstaarten. Bij de ster Eta Corvi is daadwerkelijk zo’n wolk van komeetachtig materiaal ontdekt – zie https://en.wikipedia.org/wiki/Eta_Corvi#Possible_Late_Heavy_Bombardment daarover.

  2. Etienne Durinck zegt

    Er is op zijn minst ‘iets’ dat wij nog niet kennen. Kunnen er sterren bestaan, bijvoorbeeld ter grote van onze zon of zelfs groter; die zonder noemenswaardig aan volume of massa te verliezen; over de miljoenen jaren heen; gewoon ‘uitdoven’. Of dit gewoon onmogelijk is ? Misschien is dit inderdaad gewoon onmogelijk (?).

    • Olaf van Kooten zegt

      Jazeker, een klasse sterren die rode dwergen worden genoemd zullen heel anders en vooral rustiger evolueren dan sterren zoals de zon. Geen rode reus, geen heliumflits, gewoon langzaam en bijna onmerkbaar inkrimpen tot een soort van witte dwerg.

  3. Abe Hoekstra zegt

    Ik ben blij dat het woord ontdekker tussen aanhalingstekens staat. Tabetha Boyajian is niet de ontdekker van de onregelmatige dips in de lichtcurve. Zij heeft het artikel over de ster geschreven.

    Degene die de eerste grote verduistering in het 8e kwartaal van de waarnemingen vond is Sam Goodman, en aan de hand van zijn ontdekking heb ik de discussie op Planet Hunters opgestart, de ster bijgehouden, de verduisteringen in het 16e kwartaal gevonden en contact gezocht met astronomen over deze ster.

    Zonder Sam Goodman en ik had Planet Hunters geen wetenschappelijk artikel over deze ster kunnen schrijven, maar om de een of andere reden is Planet Hunters niet van plan om ons uitdrukkelijk als de echte ontdekkers te vermelden. Waar andere vrijwilligers beloond worden, blijven Sam en ik op de achtergrond.

    Misschien wordt het tijd om dat te corrigeren.

    De discussie over de ontdekkingen op Planet Hunters is hier te vinden: http://oldtalk.planethunters.org/objects/APH10115382/discussions/DPH101e830

    Sam Goodman is planetsam, ik ben cappella.

    • Abe, bedankt voor je reactie. Ik sta hier wel even van te kijken, want jij staat dus eigenlijk aan de basis van de ontdekking van Tabby’s ster. En in die zin ben jij dus vergelijkbaar met Hanny van Arkel, die via een soortgelijk citizen science project (Galaxy Zoo) het naar haar genoemde Hanny’s Voorwerp heeft ontdekt. Wowie!

      • Abe Hoekstra zegt

        Ja Arie, Sam Goodman en ik staan aan de basis van de ontdekking van de verduisteringen van KID 8462852. Sam Goodman was de allereerste en hij is is vergelijkbaar met Hanny van Arkel.

        We mogen dan wel als co-auteur op het artikel van Tabetha Boyajian staan, we krijgen niet echt de erkenning van Planet Hunters die we zouden moeten hebben. Sterker nog, Daryl LaCourse, een andere vrijwilliger en co-auteur, heeft onlangs een blog geplaatst in de Huffington Post, en noemde ons niet eens. Pas op mijn aangeven heeft hij de tekst iets aangepast met een vaag verhaal over dat niet goed te achterhalen was wie nou wat heeft gevonden. Sam heeft hij inmiddels wel genoemd. Het is zo klaar als een klontje dat Sam de eerste grote ontdekking deed, ik de discussie heb opgestart, de tweede ontdekking deed, en contact heb gezocht met astronomen.

        Vanaf deze week ga ik proberen erkenning voor Sam en mij te krijgen. Ik vind het namelijk niet helemaal netjes wat Planet Hunters gedaan heeft. Ik heb vandaag een blog afgeleverd bij de Huffington Post. Hopen maar dat het geplaatst wordt.

  4. Abe, als wij jou vanuit de Astroblogs-redactie ergens in kunnen ondersteunen voor dit ‘eerherstel’ moet je het maar laten weten.

    • Abe Hoekstra zegt

      Ik laat het je zeker weten, Arie, ik wacht eerst af wat de Huffington Post gaat doen, daarna kom ik bij jullie. PS Dit doet me heel goed en ik ben er ontzettend blij mee!

    • Nou, dan moet die ster voortaan eigenlijk door het leven als Goodman-Hoekstra’s Star!
      Mijn complimenten voor jullie werk, Abe. Hoewel Boyajian me een leuk mens lijkt, geldt natuurlijk het aloude Hollandse gezegde: Ere wie ere toekomt!

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Wat dachten jullie van Sam-Abe’s Voorwerp? 😄

      • Abe Hoekstra zegt

        Tabetha Boyajian is een hele aardige vrouw en gedreven astonome Gert. Zij stond helemaal achter mij toen ik contact opnam met een astronoom in verband met een andere ster, een dwergnova die ik gevonden had op Planet Hunters. Ook over die ster is een wetenschappelijk artikel verschenen: https://arxiv.org/abs/1308.0369

        • Abe Hoekstra zegt

          In feite hoort een hemellichaam door de ontdekker benoemd te worden, of diens naam te krijgen, in dit geval Sam. De naam Tabby’s Star is door de pers verzonnen en die naam is blijven hangen. Weet je, ik zou daar helemaal niet zoveel bezwaar tegen hebben als die ster ook zo ging heten, als het Planet Hunters team contact met Sam en mij zou opnemen om hierover te praten, en daarnaast publiekelijk te erkennen dat Sam en ik de oorspronkelijke ontdekkers zijn. Sam meer dan ik. Maar dat doen ze niet.
          Hanny van Arkel is al genoemd, met Hanny’s Voorwerp. Onlangs vonden twee vrijwilligers op Radio-Galaxy Zoo een compleet nieuwe cluster van melkwegen, die naar hun vernoemd is, de Matorny-Terentev cluster: http://mnras.oxfordjournals.org/content/460/3/2376 .
          Waarom is het dan niet mogelijk dat Zooniverse Sam en mij erkent? En daar ga ik nu voor knokken.

  5. Kunnen dergelijke variaties niet veroorzaakt worden door 2 sterren die op een kleine afstand van elkaar om elkaar heen draaien? Dan zie je een kleine ster als ze achter elkaar staan (tovo) en een grote als ze naast elkaar komen.

  6. Etienne Durinck zegt

    Misschien een onbekende soort van ster. Een ster die over te weinig ‘brandstof” beschikt om continu helder te schijnen ? Vandaar dat er ook geen sprake is van periodiciteit in de hoeveelheid licht die deze ster uitstraalt ?

Laat een antwoord achter aan Enceladus Reactie annuleren

*