28 maart 2024

Hubble heeft mogelijk pluimen van waterdamp op Jupiter’s maan Europa waargenomen

europa02-photoa-plumes1042x1042-160919

Credit: NASA

De NASA heeft zojuist bekendgemaakt dat met de ESA/NASA Hubble ruimtetelescoop op Europa, de kleinste van de vier Galileïsche manen van Jupiter, mogelijk pluimen van waterdamp zijn waargenomen. Europa draait in 3,5 dag om Jupiter en op geregelde tijden draait Europa gezien vanaf de aarde precies voor Jupiter langs en is er sprake van een transitie. Gedurende tien van die transities heeft de Hubble ruimtetelescoop Europa waargenomen en tijdens drie transities – op 26 januari, 17 maart en 4 april 2014 – werden aan de rand van Europa pluimen van waterdamp gezien, hierboven te zien op ongeveer 19.00 uur. De waterdamp komt uit de vloeibare oceaan die Europa heeft en die onder de dikke ijskorst gelegen is, een korst die gemiddeld zo’n tien kilometer dik is. De oceaan bevat mogelijk twee keer zoveel water als alle oceanen op aarde. Via scheuren in het ijs komt het waterdamp naar boven en spuit dan naar buiten, net zoals de geisers op aarde en op de maan Enceladus van Saturnus. De damp bereikt een hoogte van ongeveer 200 km en vervolgens zakt de damp weer op het oppervlak van de ijskoude maan.

hs-2016-33-d-web_print

Credit: NASA

Deze waterpluimen maken het dus mogelijk dat onderzoek kan worden gedaan aan de vloeibare oceaan, zonder dat door de dikke ijskorst hoeft te worden geboord. Door de getijdekrachten denkt men dat Europa inwendig warm is en dat er wellicht primitief leven in de onderaardse oceaan voorkomt. Hieronder een video met een impressie van de waterpluimen op Europa.

Hier het vakartikel over de mogelijke ontdekking van de waterpluimen op Europa, een artikel dat gepubliceerd wordt in The Astrophysical Journal. Bron: NASA.

Share

Comments

  1. Mooi zo, lopen we meteen ook veel minder risico Europa te besmetten met aardse micro-organismen.
    Freeman Dyson zei al: “an easy way to look for evidence of life in Europa’s ocean is to look for freeze-dried fish in the ring of space debris orbiting Jupiter”.
    Misschien gaat hij gaat nog eens gelijk krijgen!

  2. Het aandeel Laxström keldert nu waar je bij staat. 😉

    https://www.lamnia.com/nl/sc/120/hengelsport/ijsboren

    Maar goed, afgezien van het goede nieuws dat we dus niet door kilometers ijs hoeven te gaan boren om het water op Europa te kunnen onderzoeken, vind ik dit toch behoorlijk teleurstellend nieuws. Of beter gezegd, een anticlimax. Die pluimen waren al eens waargenomen, dus dit is eigenlijk geen echt nieuws.

    groet,
    Gert (Enceladus <-- de originele waterspuitende maan!)

    • En dat we er dan nog dagen op moeten wachten, nadat het van te voren spectaculair werd aangekondigd… Beetje Jammer!!
      Als het om het zonnestelsel betreft, vind ik NASA niet op zijn sterkst… Zie ook met Ceres…
      Het komt allemaal zo moeizaam, wat hier al 3 keer is bedacht wordt moeizaam naar buiten gebracht.

  3. Ja klopt, de pluimen waren in 2012 ook al waargenomen door een team onder leiding van Lorenz Roth (Southwest Research Institute in San Antonio), dus dit is een soort bevestiging. En dan nog met alle voorbehouden. Niet echt sterk verhaal, beetje teleurstellend inderdaad. Aan de andere kant, het is niet alleen het voordeel dat we geen water hoeven te boren om bij die oceaan te komen, het feit is ook dat we nu makkelijker te weten kunnen komen of er leven in die oceaan zit of niet. Vergeet niet dat Europa geologisch actief is en dus van binnen warm. Kans dat er in zo’n warme oceaan leven zit is groot, dus als dat als freeze-dried fish naar buiten wordt gespoten – á la Freeman Dyson – dan hoef je het alleen maar op te vissen en te onderzoeken. Kan is dus groot dat met deze observatie de NASA besluit een lander naar Europa te sturen. Nou, is dat geen winst van vandaag? …. zei de optimist. 😀

    • O, maar dat zou geweldig nieuws zijn, een sonde naar Europa die onderzoek gaat doen naar het water daar.

      Zeg, als Mars One niks wordt, zou Bas Lansdorp dan geen reisbureau voor ‘extreme fishing’ kunnen oprichten? 😉

      groet,
      Gert (Enceladus)

    • Volgens mij werd er ook gezegd dat de pluimen niet rechtstreeks uit de oceaan kunnen komen maar uit de bovenste laag geperst kunnen worden. Dus helemaal niet zeker dat.er een mogelijke toegang tot de oceaan is.
      Ik vind het dan ook uitermate teleurstellend.

      • Zal je zien dat NASA op een dag onomstotelijk buitenaards leven aantoont, met veel tam-tam een persconferentie aankondigt en niemand meer komt of luistert… 🙂

        Een beetje gechargeerd natuurlijk, maar ik zal bij een volgende grootscheeps aangekondigde persconferentie er niet beslist voor thuis blijven. Opvallend is ook dat de mainstream media het nieuws totaal niet oppakken. Niet sexy genoeg dus. De PR-managers van NASA mogen hun voelsprieten wel eens laten kalibreren, want veel gevoel voor hoe NASA overkomt bij het publiek hebben ze kennelijk niet meer.

        groet,
        Gert (Enceladus)

    • Misschien zwemmen er wel bloedmooie zeemeerminnen en zeemeermannen en spuiten ze af en toe een pluimpje waterdamp omhoog van blijdschap?!
      Monique Mischievous Grin

      • Weet je wat Monique, we verdelen de buit eerlijk. Jij mag de zeemeermannen hebben, ik neem genoegen met alles wat overblijft. 😉

        Maar zonder dollen: het zou fantastisch zijn als we op niet al te lange termijn een sonde naar Europa zouden kunnen sturen zodat we het water kunnen onderzoeken. Stel dat er nu toe wordt besloten en de bouw 4 tot 5 jaar duurt. Dan zouden we begin mei 2021 kunnen lanceren en komt de sonde januari 2014 aan. Ik zeg: doen!

        Punt is natuurlijk wel dat als we dan leven in dat water zouden aantonen, we alsnog een missie willen die door het ijs gaat boren. Want water waar microbieel leven in zit zou ook complexer leven kunnen bevatten. Het hele voordeel van nu niet hoeven te boren vervalt dan dus. Of heel somber gezegd: dat niet hoeven te boren is uitsluitend een voordeel als we helemaal geen leven in het water aantonen. Dan kan die ijsbal verder ongemoeid blijven… 🙁

        Geen leven in het water van Europa zou volgens mij ook betekenen dat we het in ons zonnestelsel verder wel kunnen schudden. Het lijkt me buitengewoon sterk dat er wel leven op Mars of op Enceladus zou zijn terwijl Europa volkomen steriel is. Maar goed, hoop doet leven, dus NASA in plaats van al die media-tam-tam nu graag gaan werken aan een sonde naar Europa!

        groet,
        Gert (Enceladus)

  4. Wim, hieronder zie je één van de afbeeldingen die de NASA vandaag liet zien. Daarop is toch duidelijk te zien dat die pluimen via de scheuren komen uit de onderaardse, vloeibare oceaan.

    europa10a-art-926x1200-160922

    • Ik weet niet of je het live gevolgd hebt maar ze lieten ook een afbeelding zien waar toch echt de vloeistof uit de bovenste laag eer geperst Arie!

      • Er zijn verschillende scenario’s denkbaar waar het water vandaan komt. Eentje is die van de vloeibare oceaan. Op de Hubblesite zeggen ze er dit over: “If the venting plumes originate in a subsurface ocean, they could act as an elevator to bring deep-sea life above Europa’s surface, where it could be sampled by visiting spacecraft. This offers a convenient way to access the chemistry of that ocean without drilling through miles of ice.

        Hieronder nog een video over een mogelijke missie van de NASA naar Europa – eentje waarin het nog gaat om een Orbiter, niet om een lander. Hopelijk binnenkort een nieuwe versie van de video – mét lander. Past goed in bovenstaande discussie. 🙂

        • De mogelijkheid dat er een ( grote ) opening in de ijsvloer/ijsdak van die maan aanwezig is,
          (bv door de inslag van een rotsje of de eigen tektonische krachten ) (bv bij een lokale plas) en dat er daar lokaal water verdampt dan wel sublimeert tegen een vacuüm, geeft geen pluimen (laat staan van een paar honderd meter of zelfs 200km hoog). Zo’n situatie zou slechts wolken genereren. Zulke wolken zullen
          a) langzaam in sneeuwneerslag veranderen of
          b) misschien zelfs van Europa wegdrijven, maar ik denk dat de gravitatiekracht daar te groot voor is. Wegdrijvende wolken komen misschien tot die 200km…?

          Indien we echter kunnen aannemen dat het water van de maan Europa tot een hoogte van wel 200km omhoog wordt gespoten, kunnen we concluderen dat dat water via een scheur vanuit de diepte dwarsdoor het ijs omhoog wordt gestuwd. De bron kan dan alleen de Europa-oceaan zijn !

          = = =
          Rekenaars zou ik willen verwijzen naar de ‘kogelbaan’ of de (vloeistof-) ‘wet van Bernoulli’. Waarschijnlijk moet je dan wel rekening houden met een verandering van gravitatie op genoemde hoogte.

          Groet, Paul

          • {{ Ik zou het zelf misschien ook wel moeten kunnen berekenen, maar ben, denk ik , onderweg ergens de kunde verloren. 😉 }}

            Paul

            Hoe hoog zouden Enceladus (de maan) en Io kunnen spuiten? Zijn dat vergelijkbare hoogtes ?

          • Heel verstandig die toevoeging (de maan). Voorkomt dat ik hier een heel erg puberale opmerking zou maken. 😉

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Ja Gert, ons kent ons. 😉

            Groet, Paul

            Vlg. Wikipedia :
            – Enceladus : tot 500 km hoog.
            – IO : tot 200 km hoog
            – Triton : tot [ een beschamende 😉 ] 8 km hoog

  5. Lang leve die optimist, tuurlijk wel, en liever vandaag naar Europa dan morgen, maar ik zou mijn geld niet verwedden op leven ter plekke, warme oceaan of niet. Water is een noodzakelijke voorwaarde voor leven, maar geen voldoende voorwaarde. De drang om (een vorm van) buitenaards leven te ontdekken is zo groot, dat we ons makkelijk kunnen vergalopperen. Tot nu toe is er nog altijd maar één plek met leven (weliswaar overvloedig): de aarde. De rest van de reutemeuteut ziet er vooralsnog bijzonder desolaat en doods uit. Van een weergaloze schoonheid vaak (zie Pluto bv.), maar kennelijk zo levenloos als wat. Maar o, wat snakken we naar leven op Mars, in de wolken van Venus of Jupiter, op Europa of Titan, etc. Als we maar niet te veel of te snel snakken …

    • Vergis je niet: zelfs Pluto lijkt een ondergrondse oceaan te hebben. Dat wordt onderhand tamelijk normaal.
      Ondergrond hoeft het dus helemaal niet zo desolaat te zijn.

      groet,
      Gert (Enceladus)

      • Precies… Water lijkt veel voor te komen wie weet ook ondergronds op Mars..

        Arie op de afbeelding die jij op 20:58 plaatst zie je rechts ook een aanstaande uitbarsting en die komt niet rechtstreeks uit de oceaan en dus geen toegang tot….

        • Ja dat plaatje van 20.58 uur laat enkele scenario’s zien. Links een geiser wiens bron in de vloeibare oceaan ligt, rechts een geiser wiens bron in een nis in de dikke ijskorst gelegen is. Maar ja, waar komt dan het water in die tussenliggende nis vandaan?

          • Misschien uit Spa? Hahaha

            Nee maar als ze een sonde naar de diepte willen sturen en de scheur niet tot de oceaan reikt dan hebben ze niet het gewenste resultaat.
            Maar ik hoop dat het niet veel afleid wat betreft de Mars missie.
            Maar misschien maakt het ook niet zo veel uit want andere partijen lijken de missie wel te gaan verwezenlijken.

          • Door de ijskorst gesijpeld? Het water is warmer dan het ijs en zal het ijs op zwakkere plekken misschien doen smelten. Ik weet niet in hoeverre mate ijs poreus kan zijn en of ijs (immers beneden 0 graden Celcius) in staat is om water dat warmer is te absorberen? Wellicht bevat het water in sommige delen van de oceaan zout en is het ook wel kouder dan 0 graden, maar sijpelt het door ijs dat geen of veel minder zout bevat. Geen idee of dit allemaal kan.

            groet,
            Gert (Enceladus)

          • Ik verwacht dat het water zo zout is als je Dode Zee, dat het ijs doet smelten aan de onderzijde. en door de fontein wordt het ijs aan de bovenzijde weer aangevuld.
            Mocht Europa het zout gehalte hebben van onze oceanen, dan is het feest, dan moet er leven zijn…

  6. “Letting the days go by, let the water hold me down
    Letting the days go by, water flowing underground
    Into the blue again after the money’s gone
    Once in a lifetime, water flowing underground” ♪♫

    https://www.youtube.com/watch?v=98AJUj-qxHI

    groet,
    Gert (Enceladus)

    PS: Ik zag dat Daniëlle Futselaar op verzoek van ‘De staat van Stasse (Radio 2) razendsnel een fraaie illustratie van de waterpluimen op Europa heeft gemaakt.

    • Hé dat is wel grappig. Vanmiddag kreeg ik een tweet van de Staat van Stasse, dat ze contact met mij wilden hebben voor het radio 2 programma. Ik zag de tweet echter pas in de trein terug naar huis, eind van de middag en toen was ’t al niet meer nodig. Had ik eerder gereageerd dan was ik ook in dat programma terecht gekomen voor commentaar. 🙂 Eh… even wat anders: momenteel cirkelt de JUNO sonde om Jupiter heen en die kan van dichtbij behoorlijk wat onderzoek doen aan Europa. Ze mogen JUNO echter niet heel dichtbij Europa laten komen omdat ‘ie anders… diens oceaan zou kunnen besmetten. 😯
      [update] Hahaha, ik ontdek net dat ze iemand anders hadden gevonden om in de show te komen: Daniëlle Futselaar zelf. 🙂

  7. Hier die illustratie van Daniëlle Futselaar. Mooi gemaakt hoor en zo snel!

    14409578_879778888823074_3116038181048169220_o

  8. Op het nieuws:’Waterdamp op Jupiters maan Europa”

Laat een antwoord achter aan Monique Reactie annuleren

*