28 maart 2024

Stervende ster schiet kanonskogels het heelal in

Credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

Zoek dekking! Een stervende ster lijkt namelijk kanonskogels vol superheet plasma het heelal in te schieten, zo blijkt uit waarnemingen die verricht zijn door de Hubble-ruimtetelescoop. Dit stellaire spervuur vindt iedere 8,5 jaar plaats gedurende de laatste 400 jaar, zo schatten astronomen. De kanonskogels vormen een raadsel voor sterrenkundigen, aangezien deze nooit afkomstig kunnen zijn van de moederster V Hydrae.

Deze moederster is een opgeblazen rode reuzenster op een afstand van 1200 lichtjaar, die inmiddels de helft van z’n massa de ruimte in geblazen heeft. Dat is op zich niet vreemd: alle (min of meer) zon-achtige sterren doen dat aan het einde van hun leven. Het uitgestoten materiaal vormt dan een wonderlijk gekleurde nevel rondom de stervende ster, de zogenaamde planetaire nevel (die verwarrend genoeg helemaal niets met planeten te maken heeft!). Goed, maar het uitstoten van materiaal hoort niet in de vorm van plasmabollen te gebeuren, dus astronomen geloven niet dat de kanonskogels afkomstig zijn van V Hydrae zelf.

In plaats daarvan moet een, onzichtbare, begeleidende ster de boosdoener zijn. Astronomen vermoeden dat de begeleider iedere 8,5 jaar in een elliptische baan rond de rode reuzenster draait. Hierbij zal de begeleider periodiek de opgeblazen atmosfeer van V Hydrae binnentreden. Als gevolg hiervan zal de begeleider materiaal gaan opnemen, dat vervolgens een schijf rondom de begeleider zal vormen. Vervolgens worden de kanonskogels vanaf de schijf gelanceerd, al weten astronomen niet precies hoe. Wellicht dat ze de kop vormen van polaire straalstromen.

De ontdekking van de kanonskogels alias plasmaballen kan heel belangrijk zijn voor ons begrip van het ontstaan van planetaire nevels. Volgens de theorie zou zo’n nevel een relatief simpele bolvormige structuur moeten zijn, maar in werkelijkheid laten planetaire nevels meestal complexe structuren en een gigantische variëteit zien. Astronomen vermoeden al langer dat begeleiders hiervoor verantwoordelijk zijn. Bovendien zijn op hogeresolutie-foto’s van planetaire nevels soms “blobs” van materiaal zichtbaar, met een onduidelijke herkomst. Wellicht dat dit afgekoelde en uitgedijde ‘kanonskogels’ zijn? De toekomst zal het uitwijzen.Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*