28 maart 2024

Kleurrijk sterrenstelsel heeft opvallende oogleden

the-eye-of-ic-2163

Credit: M. Kaufman; B. Saxton (NRAO/AUI/NSF); ALMA (ESO/NAOJ/NRAO); NASA/ESA Hubble Space Telescope

Astronomen hebben met behulp van de ALMA (de Atacama Large Millimeter Array) een tsunami van gas en sterren gevonden, die dwars door de schijf van het spiraalstelsel IC 2163 raast. Deze vloedgolf van materiaal, ontstaan als gevolg van een interactie met het naburige spiraalstelsel NGC 2207, heeft heldere bogen van stervorming doen ontstaan, die qua vorm aan een stel oogleden doen denken.

Hoewel interacties tussen sterrenstelsels heel algemeen zijn, zijn slechts een paar stelsels met oogleden bekent. Dat komt doordat zo’n ooglid een levensduur heeft van zo’n 20 miljoen jaar – een oogwenk in het totale leven van een sterrenstelsel. Het interacterende paar sterrenstelsels in kwestie bevindt zich op een afstand van 114 miljoen lichtjaar vanaf de aarde, in de richting van het sterrenbeeld Grote Hond. De spiraalstelsels IC 2163 en NGC 2207 zijn in het verleden vlak langs elkaar gevlogen en zullen in de toekomst vermoedelijk gaan samensmelten.

Met behulp van de gevoelige microgolf-ogen van ALMA heeft men de beweging van koolmonoxide binnen de oogleden in kaart gebracht. Koolmonoxide kan gebruikt worden om de aanwezigheid van moleculair waterstofgas – het basisingrediënt voor de productie van nieuwe sterren – te traceren. Uit de metingen is gebleken dat het gas in de buitendelen van het ooglid van IC 2163 met een snelheid van 100 km/s naar binnen valt. Op een gegeven moment wordt het gas echter sterk afgeremd en ontstaat er een “verkeers-opstopping” die langzaam met de rest van de schijf zal geen meedraaien.

Je kunt het vergelijken met een enorme vloedgolf die met een enorme kracht over de oceaan raast, maar aan de kust wordt afgeremd. Alle materiaal in die golf zal worden afgezet aan het strand. Iets soortgelijk vindt plaats bij IC 2163. Een vloedgolf van gas raast door het centrum, waarbij moleculair gas in een nauwe strook wordt afgezet. Het gas heeft hierbij een dusdanig hoge dichtheid bereikt, dat de productie van talloze heldere nieuwe sterrenclusters op gang is gekomen in de vorm van het ooglid.

Bron: National Radio Astronomy Observatory

Share

Speak Your Mind

*