15 november 2024

Hoera, vanavond om 23.00 uur is de tijdsvereffening nul

Credit: PetitRobert – Wikipedia

Vanavond klokslag 23.00 uur Nederlandse tijd – tijdens Kerstavond dus – is de tijdsvereffening (Engels: equation of time) precies nul. De tijdsvereffening is het verschil tussen de plaatselijke middelbare tijd en de ware zonnetijd [1]De zonnetijd is de plaatselijke tijd gemeten met een zonnewijzer. Twaalf uur ’s middags wordt gedefinieerd als het moment waarop de zon de plaatselijke meridiaan passeert. De zon staat dan in … Lees verder. Soms loopt de plaatselijke middelbare tijd voor op de zonnewijzer (maximaal 14 minuten) en soms loopt hij achter (maximaal 16,5 minuut). Je ziet de waarde van de tijdsvereffening gedurende het jaar in de afbeelding hierboven. Met de gekleurde stippellijnen zie je de variatie in de twee oorzaken van de tijdsvereffening, de bijdragen van de elliptische aardbaan en de helling van de aardas.

  • de elliptische aardbaan: de baan van de aarde is licht elliptisch en dat heeft gevolgen voor de hoeksnelheid, vanwege de tweede wet van Kepler. Begin januari staat de aarde het dichtst bij de zon en is de hoeksnelheid het grootst. Dit verlengt de zonnedag. De aarde moet namelijk verder om zijn as draaien om de zon weer recht voor zich te krijgen. Begin juli is de aarde het verst van de zon verwijderd en de hoeksnelheid laag, wat de zonnedag verkort.
  • de helling van de aardas: Aan het begin van de zomer en de winter is de aardas naar de zon toe gekanteld. De baanbeweging van de zon is vrijwel van oost naar west gericht. Het duurt relatief lang voordat de aardrotatie deze beweging inhaalt. Dit verlengt de zonnedag. Bij het begin van de lente en de herfst staat de aardas scheef voor de zon. De baanbeweging is nu niet geheel in de oost-west richting en wordt sneller ingelopen door de draaiing van de aarde om zijn as. Dit verkort de zonnedag.

Je ziet in de grafiek bovenaan dat de tijdsvereffening vier keer nul is in een jaar. Eerdere momenten in 2016 waren op 15 april, 12 juni en 31 augustus. Bron: Wikipedia, Sterrengids 2016 blz. 159 en deze tweet.

Voetnoten

Voetnoten
1 De zonnetijd is de plaatselijke tijd gemeten met een zonnewijzer. Twaalf uur ’s middags wordt gedefinieerd als het moment waarop de zon de plaatselijke meridiaan passeert. De zon staat dan in het zuiden (of noorden). De tijd tussen twee opeenvolgende passages is een zonnedag. De lengte van een zonnedag varieert echter in de loop van het jaar, waardoor de zonnetijd ongelijkmatig is. Ten opzichte van de klok verschilt het moment waarop de zon de meridiaan passeert van dag tot dag. De middelbare tijd is over een jaar gemiddeld gelijk aan de zonnetijd, maar elk etmaal duurt precies 24 uur. Dankzij de vereffening van de variatie van de zonnetijd kan de middelbare tijd worden weergegeven door gelijkmatig lopende uurwerken.
Share

Comments

  1. Jurgen Kobierczynski says

    Fijn, kan ik mijn zonnewijzer gelijkzetten…

  2. Ik voelde me al wat katerig de laatste tijd, en nu weet ik gelukkig waar het door kwam, en dat het vanavond weer helemaal goed komt!
    Dan neem ik er ééntje, op de Astroblogs. Prettige dagen gewenst, alvast!

Speak Your Mind

*