ALMA brengt het grote ‘radiogat’ rondom een clusters van sterrenstelsels in beeld

Gebruikmakend van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een serie antenneschotels in Chili die in het submillimetergebied van het spectrum kijken, zijn sterrenkundigen erin geslaagd om een groot kosmisch ‘radiogat’ rondom een cluster van sterrenstelsels te ontdekken. Het gaat om het cluster genaamd RX J1347.5-1145, dat 4,8 miljard lichtjaar van de aarde verwijderd is. In die cluster is het zogeheten Sunyaev-Zel’dovich effect (SZ effect) merkbaar, het effect dat de elektronen in het hete gas in de cluster de fotonen van de kosmische microgolf-achtergrondstraling, de straling afkomstig van de hete oerknal, verstoren. Het gas zelf zendt geen radiostraling uit (waar het submillimetergebied onderdeel van is), maar door dat SZ-effect zorgt het wel voor een verstrooiing van de fotonen in de CMB, de Engelse afkorting van die kosmische achtergrondstraling. De CMB vertoont in de richting van RX J1347.5-1145 daardoor een lagere intensiteit, dus het gas is zowel als ‘radiogat’ zichtbaar als CMB-gat. Het SZ-effect is eerder al waargenomen bij clusters, maar niet met de resolutie die nu door ALMA bereikt is. Op grond van de waarnemingen komen de sterrenkundigen, die onder leiding stonden van Tetsu Kitayama (Toho University, Japan), tot de conclusie dat in RX J1347.5-1145 een botsing gaande is van twee clusters, waardoor het gas in en tussen de sterrenstelsels in de clusters sterk verhit is. Bron: NAO.