28 maart 2024

Daar is ‘ie dan, Hubble’s laatste grens

Credit: NASA, ESA/Hubble, HST Frontier Fields

Hubble heeft de laatste grens bereikt, the Final Frontier zoals ze in Amerika plachten te zeggen. Nee, geen Star Trek taferelen, Hubble draait nog steeds rondjes om de aarde, daarvandaan observeert ‘ie de verre ruimte. Afgelopen jaren heeft Hubble in het kader van het Frontier Fields programma zeer uitgebreid en langdurig zes clusters van sterrenstelsels waargenomen en gefotografeerd. Afgelopen week werden de resultaten bekend gemaakt van het zesde en laatste cluster, Abell 370 genaamd, gelegen in het zuidelijke sterrenbeeld Walvis (Cetus). Tegelijk met de zes clusters in de frontier field nam Hubble zes gebieden in de buurt waar, die de ‘parallel fields’ worden genoemd en die gebruikt worden als vergelijkingsmateriaal. Dit alles werd gedaan met de Wide Field Camera 3 (WFC3) in infraroodlicht en de Advanced Camera for Surveys (ACS) in visueel licht, in totaal maar liefst 630 uren, gedurende 560 omwentelingen van Hubble om de aarde. Abell 370 was in 2009 ook al eens door Hubble gefotografeerd, maar dat was toen nog met veel minder uren belichting. Die foto zie je hieronder.

Credit: NASA, ESA/Hubble, HST Frontier Fields

Wat in 2009 al te zien was, maar wat in de recente Frontier Fields foto van Abell 370 nog veel beter te zien is zijn de talrijke boogjes., temidden van de sterrenstelsels van deze cluster. Die boogjes zijn zwaartekrachtslenzen, vervormde afbeeldingen van sterrenstelsels die gezien vanaf de aarde direct achter Abell 370 liggen. Abell 370 ligt zo’n zes miljard lichtjaar van de aarde vandaan, de sterrenstelsels die we in de boogjes zien liggen twee keer zo ver weg. De zwaartekrachtslenzen ontstaan doordat de massa van het cluster de ruimte kromt door z’n zwaartekrachtswerking. Het licht van de erachter liggende sterrenstelsels volgt die gekromde ruimte en daardoor wordt niet alleen het beeld van die stelsels vervormd, maar ook wordt het licht versterkt (zie afbeelding hieronder). Normaal gesproken zou Hubble die zeer ver weg gelegen sterrenstelsels niet kunnen zien, maar dankzij het lenseffect – honderd jaar geleden door Einstein al voorspeld – zijn ze wel zichtbaar.

Zo ontstaan zwaartekrachtslenzen. Credit:NASA, ESA & L. Calçada

Door de waarnemingen van de Frontier Fields krijgt men een beter inzicht in de ontwikkeling van clusters van sterrenstelsels en de rol van de donkere materie daarin. Hieronder tenslotte een video, waarin wordt ingezoomd op Abell 370.

Bron: NASA.

Share

Comments

  1. Dat zou ik eens willen trekken, een gravitatielens, maar het kan niet 🙁
    Ik heb maar 8 inch en 12 inch is toch wel het minimum om zoiets op de gevoelige plaat vast te leggen:
    https://www.universetoday.com/69511/gravitational-lensing-caught-by-amateur-telescope/

  2. Quasars zijn er wel, ik heb een quasar gefotografeerd op 12 miljard lichtjaar: Quasar APM 08279 +5255
    Dit is een quasar die versterkt wordt door een zwaartekrachtslens met een magnitude van amper +15.2 en ik gemakkelijk met een DSLR kon fotograferen.

    https://www.flickr.com/photos/jurgenk2/6998298745

Speak Your Mind

*