Credit: Gemini Observatory/AURA/NSF/NRC]
De herkomst van de mysterieuze snelle radioflitsen uit het universum zijn ruim een decennium een raadsel geweest. Daar lijkt nu langzaam verandering in te komen. Sinds 2007 hebben astronomen zo’n 20 van deze zogenaamde fast radio bursts waargenomen. De meeste hiervan waren slechts eenmalige incidenten, maar eerder dit jaar is een radioflits waargenomen die zichzelf steeds weer herhaalt. Dat is mooi, want op deze manier kan men telescopen op de locatie richten en zo metingen verrichten.
Het blijkt dat de radioflits in kwestie, die door het leven gaat als FRB 121102, afkomstig moet zijn van een klein dwergstelsel op een afstand van circa drie miljard lichtjaar. Men heeft vervolgens de gevoelige ogen van een groot aantal telescopen op deze locatie gericht, waaronder de Hubble-ruimtetelescoop, de Spitzer-ruimtetelescoop en de Gemini North Telescope op Hawaii. Het blijkt dat het moederstelsel van FRB 121102 een lichtzwak en onregelmatig gevormd dwergstelsel is, met een laag metaalgehalte.
Binnen het stelsel bevindt zich een 4000 lichtjaar groot stervormingsgebied en de radioflits lijkt binnen dit gebied zijn herkomst te hebben. De eigenschappen van het moederstelsel doen vermoeden dat het om een zogenaamde extreme emissielijnstelsel moet gaan – een klasse van sterrenstelsels die rijk zijn aan zowel waterstofarme, superheldere supernovae én langdurige gammaflitsen. Wat kan dit ons vertellen over de oorsprong van FRB 121102?
Het moederstelsel van de radioflits (paarse ellips), het stervormingsgebied (zwart) en de locatie van FRB 121102 (kruisje). Credit: Bassa et al. 2017]
Het feit dat deze radioflits steeds opnieuw plaatsvindt vormt een hint dat het een cataclysmische gebeurtenis moet zijn. Bovendien is het wellicht geen toeval dat het moederstelsel een extreme emission line galaxy is. Misschien zijn radioflitsen als fenomeen wel verwant aan zowel superheldere supernovae als gammaflitsen?
Volgens de betrokken onderzoekers ondersteunen hun bevindingen deze hypothese. Sommige neutronensterren (en dan vooral de zogenaamde magnetars) worden geboren tijdens een waterstofarme supernova die, vanuit de juiste hoek gezien, het uiterlijk van een gammaflits kan aannemen. Vervolgens kan zo’n object dan evolueren tot een regelmatige gammaflitser.
Is het mysterie van de snelle radioflitsen hiermee opgelost? Misschien, maar de onderzoekers houden een slag om de arm. Ze erkennen dat hun verklaring wellicht alleen voor déze radioflits zou kunnen gelden. Aanvullend onderzoek blijft daarom geen overbodige luxe.
Het volledige vak-artikel over dit onderzoek kan hier ingezien worden.
Bron: Royal Astronomical Society
