28 maart 2024

Gammaflits in ongeëvenaard detail vastgelegd

Credit: NASA/Goddard Spaceflight Center

Gammaflitsen behoren tot de meest energierijke gebeurtenissen in het universum. Ze duren ook bijzonder kort, variërend van een paar milliseconde tot ongeveer een minuut. Dat maakt het voor sterrenkundigen lastig om een gammaflits gedetailleerd te onderzoeken. Nu heeft men, dankzij een armada aan telescopen, een gammaflits helemaal van begin tot einde kunnen waarnemen en dat is een primeur.

Gammaflitsen van de langere variant worden geacht het resultaat te zijn van een supermassieve ster die is ingestort tot een zwart gat. Tijdens deze gebeurtenis wordt gedurende een paar seconden tijd meer energie geproduceerd dan een zonachtige ster in haar hele leven zal uitzenden! Astronomen willen graag weten hoe dit proces in zijn werk gaat. Dankzij de nieuwe waarnemingen zijn sterrenkundigen een stapje dichterbij hun doel gekomen.

Uit de waarnemingen is gebleken dat krachtige magnetische velden geproduceerd zullen worden bij de geboorte van het zwarte gat. Deze zorgen ervoor dat een bipolaire jet zal ontstaan, een dubbele straalstroom die aan de polen van het zwarte gat naar buiten geschoten worden. Als zo’n straalstroom op de aarde gericht staat, dan zien we dus een gammaflits.

Het blijkt dat deze jets aanvankelijk gedomineerd worden door het magnetische veld. Na verloop van tijd zal dit magnetisme deels uitdoven, waarna de jets door materie gedomineerd worden. Voorheen waren sterrenkundigen van mening dat één van de twee processen zou plaatsvinden, maar niet allebei.

Ook is gebleken dat de extreem heldere beginfase van deze jets wordt aangedreven door synchotron-straling, die wordt geproduceerd als versnellende elektronen gedwongen worden om een spiraalbaan te volgen. Synchotron-straling is de enige manier waarop de mate van polarisatie in het lichtspectrum van de gammaflits verklaard kan worden. Dat betekent dat twee andere kandidaten, zwartlichaamstraling en inverse Compton straling, niet van toepassing zijn.

De gammaflits in kwestie, die GRB 160625B is gedoopt, is waargenomen door een groot aantal detectoren, satellieten en telescopen. De gebeurtenis is voor het eerst opgepikt door NASA’s Fermi-telescoop, die het heelal afspeurt op gamma-golflengten, waarna men met de MASTER-IAC telescoop optische straling van de gammaflits kon oppikken. Vervolgens heeft men met NASA’s Swift-telescoop waarnemingen verricht röntgen- en UV-golfengten, waarna infraroodwaarnemingen met de RTIROP-camera het plaatje compleet hebben gemaakt.

Bron: University of Maryland

Share

Comments

  1. Hoe noem je deze mijlpaal in galactische termen, een parsec paal?

Laat een antwoord achter aan Nico Reactie annuleren

*