Sterrenkundigen hebben met de Nordic Optical Telescope (NOT) een supernova ontdekt, die in twee opzichten bijzonder is. Ten eerste is SN 2017egm, zoals de supernova wordt genoemd, een superheldere supernova (Engels: superluminous supernova), eentje die wel honderd keer zo helder kan zijn als ‘gewone’ supernovae. Men heeft afgelopen decennia al duizenden supernovae ontdekt en zo’n vijftig stuks daarvan zijn superhelder. Ten tweede is SN 2017egm ontstaan uit een ster die veel metalen bevatte, elementen die zwaarder zijn dan waterstof en helium – sterrenkundigen noemen al die elementen metalen. En da’s een eigenschap waarin SN 2017egm verschilt van de andere superheldere supernovae. Normaal gesproken vinden ze plaats in dwergsterrenstelsels, kleine stelsels die metaalarm zijn. Maar SN 2017egm vond plaats in een gewoon spiraalstelsel, NGC 3191 (zie foto hieronder) ‘slechts’ 420 miljoen lichtjaar van ons vandaan, voor de categorie superheldere supernovae de meest nabije die iOS waargenomen.
In het stelsel zijn veel zware metalen te vinden, dus de ster die explodeerde als SN 2017egm gedijde in een metaalrijke omgeving. Men denkt dat de ‘progenitor’, de ster die als supernova explodeerde, niet een gewone ster was, maar een magnetar, een zeer snel ronddraaiende neutronenster met een zeer krachtig magnetisch veld. SN 2017egm was iets minder helder dan de meeste andere superheldere supernovae, dus het zou kunnen zijn dat dit kwam door de invloed van de metalen. Meer informatie over SN 2017egm vind je in dit vakartikel. Bron: CfA.
Het plaatje (van stelsel en supernova) is ‘echt’, neem ik aan. Zonder meer indrukwekkend en een perfecte illustratie van de vaak gehoorde typering dat een supernova makkelijker meer licht geeft dan het hele stelsel zelf. Wow! Daar zit een energietje achter, jó …
Hoe krijg je ooit een metaalarme progenitor (mooi woord, toevallig de winnaar van het astronomiewoord 2017?) voor elkaar?
Als een ster tot supernova overgaat, zit in de buitenste schil nog wat waterstof(H) en die daarbinnen nog redelijk veel helium(He), maar verder naar binnen bevatten de schillen vnl. resp. koolstof(C), neon(Ne), zuurstof(O), silicium(Si) en een kern van ijzer(Fe).
Metalen genoeg, dunkt mij….? 😕
Groet, Paul
Goede vraag Paul! Ik vermoed dat het komt omdat de vermoedelijke progenitors van de SLSN allemaal afwijken van progenitors van gewone supernovae. Het zijn vermoedelijk zware populatie III sterren (de eerste generatie sterren in het heelal, verwarrende benaming), magnetars of dubbelsterren met een witte dwerg of neutronenster – allemaal kennelijk weinig metaal bevattend. Zie https://en.m.wikipedia.org/wiki/Superluminous_supernova voor meer info.