Kip Thorne, Rainer Weiss en Barry Barish. Credit: Nobelprize.org.
Vandaag is bekend gemaakt dat de drie natuurkundigen Rainer Weiss (MIT), Barry C. Barish en Kip S. Thorn(beiden Caltech), architecten van de LIGO-detector, waarmee in 2015 voor het eerst zwaartekrachtsgolven zijn ontdekt, de Nobelprijs voor de Natuurwetenschappen 2017 hebben gewonnen. Van het drietal bedacht Thorn al in de jaren zestig dat botsingen tussen zware zwarte gaten zwaartekrachtsgolven zouden opleveren, die wellicht op aarde detecteerbaar waren, zwaartekrachtsgolven als rimpels in de ruimtetijd, die voor het eerst door Albert Einstein in 1916 op basis van zijn Algemene Relativiteitstheorie van een jaar eerder waren voorspeld.
Weiss bedacht vervolgens een detector, waarmee dat mogelijk zou zijn (zie hieronder de tweet met een pre-protoype van LIGO, gebouwd door Weiss) en vervolgens startten ze in 1984 samen met de natuurkundige Ronald Drever het project, waaruit het Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory (LIGO) zou voortkomen. Drever overleed in maart dit jaar en eigenlijk had hij ook de Nobelprijs moeten krijgen, maar die wordt niet toegekend aan overleden wetenschappers.
@MIT Prof Emeritus Rai Weiss’s pre-prototype of LIGO detector of gravitational wave ripples in space time. @WBUR Wow! pic.twitter.com/IKaa2OxQDl
— Bruce Gellerman (@AudioBruce) October 3, 2017
Barish, die in zijn plaats de Nobelprijs ontving, nam in de jaren negentig het directeurschap van LIGO over van zijn voorganger Robbie Vogt en wist het ambitieuze project organisatorisch en financieel te realiseren, onder andere door de start van de LIGO Scientific Collaboration, waar meer dan duizend wetenschappers aan meedoen, en de feitelijke bouw van de twee detectoren, de Hanford interferometer in 1994 en Livingston in 1998.
Op 14 september 2015 werd met LIGO de eerste zwaartekrachtsgolf gedetecteerd, GW150914, veroorzaakt door twee zwarte gaten die 1,3 miljard lichtjaar van ons vandaan tegen elkaar knalden en samensmolten. Inmiddels zijn er al vier van die golven gedetecteerd, waarvan de laatste onlangs samen met de Europese Virgo detector bij Pisa in Italië werd waargenomen – zie de afbeelding hierboven. De voorzitter van het Nobelprijscomité sprak in Stockholm van een ontdekking die de wereld heeft geschokt, iets wat je in het geval van de passerende zwaartekrachtsgolven zeer letterlijk mag nemen. Bron: Nobelprijs.
