Site pictogram Astroblogs

Het verst verwijderde sterrenstelsel kennen we dankzij een zwaartekrachtlens

credit: James Josephides

Sterrenkundigen zijn erin geslaagd om met behulp van twee ‘instrumenten’ een spiraalsterrenstelsel te identificeren dat nu te boek mag staan als het verst verwijderde spiraalstelsel in het heelal dat we kennen. Het eerste instrument is een menselijke en wel de  Near-Infrared Integral Field Spectrograph, die verbonden is aan de grote Gemini North telescope op Hawaï. Het tweede instrument is een lens, geen door mensen gemaakte lens welteverstaan, maar een natuurlijke lens. Het spiraalstelsel in kwestie, getooid met de naam A1689B11, bestond namelijk al elf miljard jaar geleden, toen het heelal nog maar 2,6 miljard jaar oud was, 1/5e van z’n huidige leeftijd. Normaal gesproken zou de Gemini telescoop dat stelsel niet kunnen zien, omdat ‘ie door de enorme afstand te zwak is. Maar gelukkig staat er tussen A1689B11 en de aarde nog een cluster van sterrenstelsels, die met z’n zwaartekracht, gevormd door de gewone en donkere massa in al die stelsels, zorgt voor een natuurlijke lens, een zwaartekrachtlens. Zoals je in de afbeelding bovenaan ziet is de ruimte rondom het cluster gebogen en dat zorgt er voor dat het licht van het erachter liggende spiraalstelsel A1689B11 niet alleen versterkt wordt (zoals een door mensen gemaakte lens ook doet), maar ook dat het in twee aparte beelden tot ons komt.

De Gemini North Telescope op Hawaï. Credit: Gemini.

Op basis van die twee beelden zijn de sterrenkundigen erin geslaagd om vast te stellen dat het gaat in een spiraalstelsel, een sterrenstelsel met spiraalvormen in een dunne schijf, een zeer vroege voorloper van ons eigen Melkwegstelsel. De stervorming in A1689B11 is enorm hoog: wel twintig zeer zo hoog als in het Melkwegstelsel. Die hoge snelheid van stervorming is kenmerkend voor alle jonge sterrenstelsels in het vroege heelal. Een vakartikel over de vondst van dit spiraalstelsel verschijnt binnenkort in The Astrophysical Journal en voor wie daar niet op geabonneerd is (iedereen schat ik zo in) is dat hier te lezen. Bron: Gemini.

FacebookTwitterMastodonTumblrShare
Mobiele versie afsluiten